Ψεύτικος έπαινος και οι συνέπειές του...

on .

Ο άνθρωπος έχει ανάγκη στη ζωή του από μία ηθική υποστήριξη εκ μέρους των άλλων, μια επιβεβαίωση για την ορθότητα των πράξεών του και μια αναγνώριση της αξίας του, για να  μπορέσει να διατηρήσει την αυτοπεποίθησή του και την εμπιστοσύνη στον εαυτό του, να μη λυγίσει.

Ξεκινώντας από αυτή την αρχή ορισμένοι άνθρωποι, είτε καλοπροαίρετα, είτε από εγωιστικά και ύποπτα κίνητρα, επαινούν αδιακρίτως τους συνανθρώπους τους, είτε πράττουν ορθώς, είτε ενεργούν εσφαλμένως. Και αν μεν πράττουν ορθώς καλώς τους επαινούν. Εάν όμως ενεργούν εσφαλμένα και επαινούνται γι’ αυτό, ο έπαινος μπορεί να έχει δυσάρεστα αποτελέσματα.

Οι ανάξιοι που επαινούνται λίγο-λίγο χάνουν την ικανότητα να διακρίνουν το ορθό και να εκτιμούν την πραγματική αξία των πράξεώς τους. Το αποτέλεσμα είναι ότι αποκτούν υπερβολική αυτοπεποίθηση και μάλιστα στηριγμένη σε λανθασμένες βάσεις, καθίστανται εγωιστές, υπερόπτες, αγνοούν τους άλλους και μόνο εκείνους αναγνωρίζουν που τους επαινούν.

Η κατάσταση αυτή μπορεί να γίνει εξαιρετικά ενοχλητική ακόμη και ολέθρια αν ο άνθρωπος που περιεπλάκει στα δίχτυα αυτού που τον επαινεί συμβαίνει να κατέχει σημαντική θέση στην κοινωνία.

Ενεργώντας απερίσκεπτα και μη δεχόμενος αμφισβήτηση αδιαφορεί για τις υποδείξεις και τις συμβουλές καλοπροαίρετων φίλων και συνεργατών του, που διατηρούντες την κατάστασή των, προσπαθούν να συντελέσουν ώστε να τη συνειδητοποιήσει ο ίδιος. Ο ψεύτικος έπαινος λοιπόν είναι αξιοκατάκριτος, γιατί μπορεί να αποβεί προς ζημία του ανάξια επαινουμένου. Δεν είναι όμως αυτό το μόνο ολέθριο αποτέλεσμά του. 

Διότι δια του ψεύτικου του «επίπλαστου» επαίνου δεν βλάπτεται μόνο ο επαινούμενος, αλλά και ο επαινών, ο οποίος με την πράξη αυτή χάνει κάθε ίχνος αξιοπρέπειας και μεταβάλλεται σε δουλικό κόλακα ή δόλιον  διαφθορέα και εκμεταλλευτή κι όλα αυτά για να επιτύχει συγκεκριμένο ιδιοτελή σκοπό.

Υπάρχουν και άνθρωποι εντούτοις οι οποίοι καλοπροαίρετα επαινούν τους άλλους, συνήθως από οίκτο ή συμπάθεια. Διαπιστώνουν δηλαδή ότι, αν ο άλλος δεν έχει την αναγνώριση των συνανθρώπων του, η οποία θα είναι και η  πρέπουσα θα απογοητευθεί και θα υποστεί σοβαρή ψυχική δοκιμασία. 

Και αυτοί οι ευαίσθητοι όμως δεν πρέπει να παρασύρονται από τον συναισθηματισμό τους και να επαινούν εκείνο το οποίο γνωρίζουν ότι δεν είναι ορθό.

Πρέπει να σκεφτούν ότι είναι πολύ προτιμότερο μία απογοήτευση στην αρχή, η οποία θα επαναφέρει τον άλλον στην πραγματικότητα, παρά η ψευδής ενθάρρυνση, η οποία εξωθεί ακόμη περισσότερο προς την λανθασμένη οδό. Μια ειλικρινής παρατήρηση θα έχει ως αποτέλεσμα στην προσγείωση του άλλου και στην ωρίμανσή του.

Γιατί έτσι είναι δυνατόν ένας άνθρωπος κινούμενος από αξιέπαινα ελατήρια να προξενήσει τελικά κακό στον συνάνθρωπό του, ενώ άλλος με λιγότερο αγνές προθέσεις να τον ωφελήσει.

Πολλές φορές, όταν κάποιος δεχθεί μια άδικη επίθεση εκ μέρους άλλου, στην προσπάθειά του να αμυνθεί, αντιδρά κατά τέτοιο τρόπο, ώστε μόνος του να διορθώνει τυχόν ελαττώματά του και άρα τελικά βελτιώνεται. Η κατηγορία που του προσάπτεται συντελεί στο να τον αφυπνίσει και να τον κάμει να συνειδητοποιήσει καλύτερα τη θέση του.

Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι δεν πρέπει ποτέ να επαινούμε έναν συνάνθρωπό μας, όταν διαπιστώσουμε ότι, ενεργώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο, δεν είμαστε ειλικρινείς με τον  εαυτό μας. Η αλήθεια είναι προτιμότερη από το ψέμα. Και αν ο «ψόγος» σε ορισμένες περιπτώσεις αποδίδει, δεν πρέπει όμως να αποτελέσει δικαιολογία για να αρχίσουμε να «ψέγουμε» αδιακρίτως.

Αυτήν την αλήθεια πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας και βάση αυτής να ρυθμίζουμε την συμπεριφορά μας και όλη μας τη ζωή και ιδίως τις εκδηλώσεις μας που αναφέρονται στον έπαινο ή μη των έργων των άλλων.

Από τη μία ο κόλακας κι από την άλλη ο κολακευόμενος. Μου θυμίζει την ελληνική ταινία από τον παλιό καλό κινηματογράφο «Υπάρχει και φιλότιμο». Από τη μια ο κολακευόμενος (Κωνσταντάρας) κι από την άλλη ο κόλαξ (Παπαγιανόπουλος) σε μια ερμηνεία που θα μας μείνει αξέχαστη και που εμφανίζει έτσι εκλαϊκευμένα και απλά τους δυο χαρακτηριστικούς τύπους.

                                                                                                                                       (Μέτσοβο)