Ο Χρήστος Χρηστοβασίλης…

Όσο περνάνε τα χρόνια, τόσο μου έρχονται ενθυμήσεις και σημειώσεις από το παρελθόν. Πριν αποφασίσω να ακολουθήσω την Ιατρική επιστήμη, με συγκινούσε η λογοτεχνία και η λαογραφία. Έτσι λοιπόν, γεμάτος όνειρα και γαλουχημένος με την Ελληνική λογοτεχνία, έβλεπα εδώ στην Ήπειρο δύο κολοσσούς, τον Κρυστάλλη στην ποίηση και τον Χρηστοβασίλη στον πεζό λόγο. Μοιάζουν με δυο αυλούς που τραγουδάει η Ήπειρος από μέσα τους με εκατό φωνές. Σήμερα θα αναφερθώ στον Χρηστοβασίλη με μερικά στιγμιότυπα από την ζωή του και την πολιτεία του, που δεν είναι πολύ γνωστά. Ο Χρ. Χρηστοβασίλης έμενε στο Σεμσεντίν Τζαμί. Όταν έβγαινε στην πόλη, θα περνούσε πάντα από το Γραφείο του δικηγόρου Γ. Μουλαϊμίδη, άλλη εξέχουσα προσωπικότητα της εποχής εκείνης.

Πράγματι, στην πλατεία, φορτωμένος με εφημερίδες και περιοδικά, που εξείχαν απ’ όλες τις τσέπες του, σου έδινε την εντύπωση ενός κινητού περιπτέρου. Κοντοστέκονταν και χαιρετούσε κάθε τόσο. Ανταποδίδοντας τους χαιρετισμούς, δίπλα του πέρασε ένας ταχυδρομικός διανομέας.

- Ώστε είμαστε χαραμοφάηδες, μπάρμπα Χρήστο, ε; και συνέχισε την  πορεία του. Αυτό το γεγονός συνέβη, γιατί στο περασμένο φύλλο της εφημερίδας «Ελευθερία», με την παρρησία, την οξύτητα και την αθυροστομία που τον διέκρινε, είχε στηλιτεύσει τους ταχυδρομικούς διανομείς, διότι δεν μοίραζαν εγκαίρως τα γράμματα.

Στα 1934 ή 35 μια ομάδα νέων αποφάσισαν την έκδοση του «Ηπειρωτικού Μέλλοντος». Στα Γιάννινα άρχισε δειλά μια κίνηση να εορτασθούν τα φιλολογικά πενηντάχρονα του Χρηστοβασίλη. Για τον σκοπό αυτό συγκεντρώθηκαν αυτόγραφες κρίσεις απ’ τον Ξενόπουλο, τον Νιρβάνα, τον Καμπούρογλου, τον Βλαχογιάννη, τον Στέφανο Δάφνη, τον Αθάνα κι άλλους. Αφιερώθηκε η πρώτη σελίδα, και στο τέλος του αφιερώματος τελείωνε με το: «Να ζήσεις πουρναρίσιε, να τα εκατοστήσεις». Είχε ευχαριστηθεί πολύ. Ήταν η μεγαλύτερη χαρά που είχε αισθανθεί στη ζωή του από την αναγνώριση αυτή. 

Ο Δημήτρης Καμπούρογλου «Ανδρομάρης», Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών τότε, εξέφρασε την επιθυμία ο Χρηστοβασίλης να υπέβαλε υποψηφιότητα για την Ακαδημία. Η απάντηση του Χρηστοβασίλη ήταν: Να ξεγραφεί κι αυτός από την Ακαδημία! «Αν ήθελα να γίνω Ακαδημαϊκός θα το ‘χα κάνει από χρόνια. Δεν έχω καμία δουλειά με την Αθηναϊκή κλίκα της Ακαδημίας…!», είπε. Ένα άλλο περιστατικό θα αναφέρω: Ο Κ. Φαλτάιτς ήταν ένας έξυπνος δημοσιογράφος και μια καλή πένα. Κάτι τον έπιασε με τους γύφτους της Ηπείρου κι άρχισε μια απέραντη γυφτολογία.

Ο Χρηστοβασίλης έγραψε: «Ο γυφτόπαθος και γυφτογεννημένος Φαλτάιτς θα κάνει καλά να μην γράφει μπανταλά και ξωπαρμένα πράγματα για τους γύφτους της Ηπείρου».

Ο Πουρνάρας το 1934 έβγαλε την «Αγροτική Εγκυκλοπαίδεια». Στον πίνακα των συνεργατών, αριστερά του ονόματος των συγγραφέων που είχαν πεθάνει, έβαλε σταυρό.  Εσφαλμένα, κακά πληροφορημένος σταύρωσε και τον Χρηστοβασίλη. Απαντάει πικρά από την «Ελευθερία» ο Χρηστοβασίλης:

«Ακόμα δεν απέθανα

κι άναψαν τα κεριά μου

κι ένα σταυρό μου βάλανε

ζερβά απ’ τ’ όνομά μου.

--------------

Κι αν εχτές δεν πέθανα

αύριο θα πεθάνω

κι ένας σταυρός θε να στηθεί

στον τάφο μου επάνω».

Εκείνη την εποχή συνέπεσε να γιορτάζει τα γενέθλιά του. Οι φίλοι από παντού του έστειλαν ευχές. Η ποιήτρια Μαρία Δαβαρούκα, συνδεδεμένη με τον ποιητή, του πήγε άσπρα λουλούδια. Ο Χρηστοβασίλης θυμήθηκε πάλι το θάνατο. Στην «Ελευθερία» είδαν το φως οι παρακάτω στίχοι, σαν απάντηση:

«Άσπρα λουλούδια μ’ έφερες

για τα γενέθλιά μου

άσπρα σαν την ψυχούλα σου

και τ’ άσπρα τα μαλλιά μου.

--------------

Τ’ άσπρα μαλλιά είν’ σάβανο

προμήνυμα θανάτου

χαρά ς’ στον που δεν άσπρισαν

ακόμα τα μαλλιά του»

και του απαντάει η ποιήτρια:

«Κάτασπρος είν’ κι ο Όλυμπος

μα χάρο δεν φοβάται

και μια ευχή ολόθερμη:

στα χρόνια του να πάτε…»

Είχε πάρει το Κρατικό βραβείο του Υπουργείου Παιδείας για την πεζογραφία, μια ύστατη επιβράβευση.

- Τώρα τι να το κάνω; κούνησε το κεφάλι του θλιβερά. «Όταν τ’ άλογα δουλεύουν πολύ… αφήνουν τα πέταλα στους δρόμους».

Ένα άλλο ευτράπελο περιστατικό που αλίευσα από το βιβλίο «Κάποτε κάποια μέρα» του Π. Τζιόβα μεταξύ του Χρήστου Χρηστοβασίλη και του Ελληνοδιδασκάλου Ν. Σακελλαρίδη.

Ο Ν. Σακελλαρίδης απεφάσισε να συμμετάσχει στο ψηφοδέλτιο των «φιλελευθέρων» του νομού Ιωαννίνων. Ο Χρηστοβασίλης του έσυρε τα «εξ αμάξης», οπότε ο κύριος Σακελλαρίδης απέσυρε την υποψηφιότητά του και απάντησε με στίχους δίνοντας καθώς πίστευε ένα μάθημα πολιτικού πολιτισμού στο μαυρογόνατο αντίπαλό του:

Εγώ κι αν υπεχώρησα 

πάλιν θα προχωρήσω 

είναι εξίσου ανδρικό

το μπρος και το οπίσω…

Η απάντηση του Σακελλαρίδη δημοσιεύτηκε σύμφωνα με τον νόμο στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας «Ελευθερία» και προκάλεσε την παρακάτω εύστοχη ανταπάντηση του Χρηστοβασίλη:

Εδιάβασα το πάνοπλο

κ’ άοπλο ποίημά σου

κι εθαύμασα, μα το Θεό

τα κατορθώματά σου.

Αλλ΄ ένα δεν ημπόρεσα 

καθόλου να εξηγήσω 

Εκείνο πώχεις από μπρος 

να τώχεις κι’ από πίσω.

Αυτό παρακαλώ πολύ

να μου το εξηγήσεις

Έτσι λευκός και πάνοπλος

χρόνους πολλούς να ζήσεις…

Την ημέρα της γιορτής του Οσίου Λουκά η «Ελευθερία» έγινε ανάρπαστη από τους κατοίκους της πόλης και των περιχώρων που γέλασαν με την ψυχή τους όλη την προεκλογική περίοδο.

(Μέτσοβο)