Αρχιεπίσκοπος Σπυρ. Βλάχος: Μια από τις μεγαλύτερες μορφές της Ηπείρου!

Εσφράγισε με την προσωπικότητά του αναρίθμητα έργα, αλλά και εθνικούς αγώνες, για τους οποίους έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή του. Όλα αυτά διατηρούν την μνήμη του αιωνίως. Υπήρξε καλόγερος και επαναστάτης, ταπεινός λευίτης και δαιμόνιος πολιτικός, όταν οι κρίσιμες περιστάσεις που περνούσε η πατρίδα μας το απαιτούσαν. Η φλογισμένη από τον πυρετό των έργων ψυχή του ξετυλιγόταν και απλωνόταν παντού σε ό,τι συλλάμβανε ο θετικός νους του. Αν στον δρόμο του βρίσκονταν εμπόδια ήξερε και μπορούσε να τα γκρεμίζει. Εάν συναντούσε αντιδράσεις, ήξερε να τις παραμερίζει. Και ακριβώς αυτό είναι που ξεχωρίζει τον έναν από τους πολλούς, τον ηγέτη από το πλήθος. Δεν υποχωρούσε μπροστά σε κανέναν κίνδυνο προκειμένου να υπερασπίσει τα υψηλά ιδανικά της Εκκλησίας, της πατρίδας και της Ελευθερίας.
Υπήρξε εποχή που το ράσο του έγινε λάβαρο ελευθερίας, που το όνομά του έγινε θρύλος εθνικός.
Οι γονείς του κατάγονταν από τη Ρουψιά Πωγωνίου, αλλά είχαν εγκατασταθεί στη Χηλή του Ευξείνου Πόντου. Εκεί γεννήθηκε ο Σπυρίδων, το 1873. Εσπούδασε στην Μεγάλη του Γένους Σχολή και κατόπιν στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης από την οποία αποφοίτησε το 1899 με άριστα. Διακρίθηκε ως καθηγητής και ιεροκήρυκας, στην αρχή στο Γαλατά και κατόπιν στην Καβάλα. Από την Καβάλα αρχίζει το μεγάλο εθνικό και θρησκευτικό του έργο. Εκεί πήρε ενεργό μέρος στο Μακεδονικό Αγώνα, τόσο πολύ που έγινε η ψυχή του αγώνα και ο αρχηγός της οργάνωσης, που είχε στόχο να αντιμετωπίσει τη βουλγαρική θηριωδία σε βάρος των Ελληνικών πληθυσμών.
Το Σεπτέμβριο του 1906, εκλέγεται Μητροπολίτης Βελλάς και Κονίτσης, με έδρα την Κόνιτσα. Το 1911, ιδρύει το Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς, με σκοπό τη μόρφωση διδασκάλων για τα Δημοτικά Σχολεία της Ηπείρου και ιερέων. Το 1916 έγινε Μητροπολίτης Ιωαννίνων.
Το 1906, μυήθηκε στην «Ηπειρωτική Εταιρεία», που ήταν η «Φιλική Εταιρεία» της Ηπείρου και βοήθησαν στην απελευθέρωση της Ηπείρου. Ο Σπυρίδων πήρε το ψευδώνυμο Δρύνος. Είχε αναλάβει τη μύηση μελών νέων στην Εταιρεία. Την ορκωμοσία έκανε στο ναό της Μονής Παλιουρής. Οι Τούρκοι πληροφορήθηκαν τη δράση του. Συλλαμβάνεται από τον Τζεβήτ Πασά, παραπέμπεται στο στρατοδικείο, καταδικάζεται σε θάνατο μαζί με άλλους 27 και ρίχνεται στις φυλακές. Σώζεται μόνον ύστερα από μηνύματα του Κωνσταντίνου προς τον Εσάτ Πασά, που τον καθιστούσε προσωπικά υπεύθυνο για τις συνέπειες της θανατώσεως του Σπυρίδωνος. Ο Σπυρίδων αρνείται να βγει από τη φυλακή, αν δεν απελευθερωθούν και οι σύντροφοί του θανατοποινίτες. Σε λίγο ελευθερώθηκαν τα Γιάννινα και γλίτωσαν όλοι.
Το 1914, συμμετείχε στην προσωρινή Κυβέρνηση της Αυτονόμου Βορ. Ηπείρου υπό τον Γεώργιον Ζωγράφον. Όταν τον κάλεσαν να υπογράψει το πρωτόκολλο παραδόσεως της Β. Ηπείρου βροντοφώνησε: «Εδάφη που ανεκτήσαμε με το αίμα δεν τα πουλάμε με το μελάνι στο χαρτί».
Στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής αντιμετώπισε στητός κι ολόρθος τον στρατηγό Λάνς. Όταν βγήκαν οι πρώτες ανταρτικές ομάδες στα βουνά, ο Λάνς έστειλε τον υπερασπιστή του στον Σπυρίδωνα και του ζήτησε να υπογράψει εγκύκλιο αναθέματος των ανταρτών. Ο Σπυρίδων απάντησε: «Μπρέ, να του πείς, αυτά τα γένεια έχουν 50 χρόνων ιστορία και πρέπει να ξεύρει ότι δεν κηλιδώνονται».
Ο Λάνς εκδίδει μια τρομακτική εγκύκλιο και απειλεί ότι θα σκοτώνονται 10 Γιαννιώτες, αν σκοτωθεί ένας Γερμανός από αντάρτες. Ο Σπυρίδων απάντησε γραπτώς: «Ελπίζομεν ότι ο στρατηγός Λάνς, πριν θέσει εις εφαρμογήν το απάνθρωπον τούτο μέσον, θα ενθυμηθεί την τιμήν της Γερμανίας και αυτού του ίδιου. Πλανάται αν με τοιαύτα μέσα θα καταστείλει υπεράσπισιν πάτριου ελληνικού εδάφους από Έλληνες. Ως εκπρόσωπος θρησκείας, κηρύσσω αγάπην κα όχι μίσος». Τότε, ο Λάνς τον έθεσε σε κατ’ οίκον περιορισμό και μπήκε σκοπός έξω από το σπίτι του. Επενέβη ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός και τότε διακόπηκε ο περιορισμός…
Το 1949, η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος τον καλεί να αναλάβει το πηδάλιο της Αρχιεπισκοπής, εκλέγοντάς τον την 1η Ιουνίου 1949, Αρχιεπίσκοπο Αθηνών κα πάσης Ελλάδος.
Ως Αρχιεπίσκοπος προσέφερε πολλά. Έλυσε πλήθος από Εκκλησιαστικά και κοινωνικά θέματα. Η Εθνική του δράση τώρα στρέφεται στην Κύπρο. Στις 21 Μαρτίου του 1956, που αναγγέλθηκε ο θάνατος του Σπυρίδωνα, ο Μητροπολίτης Πάφου Φώτιος, που εκτελούσε χρέη Αρχιεπισκόπου, είπε: «Η Εθναρχούσα Εκκλησία του Κυπριακού λαού βαρυπενθούμεν. Πορευόμενος την μακαρίαν οδόν, ας εμψυχώνει τους ιερούς ημών αγώνας ως φωτεινή στήλη κραυγάζουσα τον Γολγοθάν της αναστάσεως της Κύπρου».
Εφτά μήνες πριν από τον θάνατό του, το Πανελλήνιο συγκλονίστηκε από τα τραγικά γεγονότα της 6ης Σεπτεμβρίου του 1956, τις καταστροφές των ομογενών της Κων/πολης, από κάποιους που δεν ήθελαν την παρουσία τους εκεί. Καταστράφηκαν 4.348 καταστήματα και εργαστήρια, 110 εστιατόρια και ζαχαροπλαστεία, 21 εργοστάσια και χημικά εργαστήρια, 20 σχολεία, 5 γραφεία συλλόγων και κοινοτήτων, 1.004 σπίτια καταστράφηκαν ολοσχερώς. Έτσι, η φυγή των Ελλήνων ήταν αυτονόητη. Από τις 120 χιλιάδες έμειναν 2-3 χιλιάδες…
Από όλες τις πλευρές τότε ακούγονταν συστάσεις για αυτοσυγκράτηση, για να μη διαταραχθούν οι σχέσεις Ελλάδας- Τουρκίας.
Και τότε, ο γηραιός Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων, αποφάσισε να τα πει «έξω από τα δόντια» προς κάθε κατεύθυνση. Έγραψε ένα μήνυμα με το οποίο έδινε την απάντηση σε εχθρούς και φίλους. Το μήνυμα άρχιζε με τη φράση: «Όταν η Αγία Ρωσική Εκκλησία υπεράσπιζε την Ορθοδοξία, ουδέποτε είχαν αποτολμηθεί τέτοιες βαρβαρότητες…». Ολόκληρο το μήνυμα ήταν πραγματικός καταπέλτης για όσα συνέβησαν.
Έστειλε το μήνυμα αυτό με έναν Αρχιμανδρίτη στο ραδιοφωνικό σταθμό, ο οποίος τότε στεγάζονταν στο Ζάππειο (ως Ε.Ι.Ρ.), με την εντολή να μεταδοθεί «ως έχει». Αν αντιληφθεί κάποια διάθεση για περικοπές, να τον πάρει τηλέφωνο. Όταν έφθασε εκεί ο Αρχιμανδρίτης, είδε ότι κάποιοι υποστήριζαν να γίνουν περικοπές. Τότε, ο Αρχιμανδρίτης τηλεφώνησε στον Σπυρίδωνα.
Αμέσως ο Σπυρίδων μπήκε στο αυτοκίνητό του και πήγε στο Ζάππειο. Μόλις έφθασε, εζήτησε να τον οδηγήσουν στο θάλαμο εκφωνήσεων. Μπαίνοντας μέσα, διέκοψε απότομα το πρόγραμμα, κάθισε μπροστά στο μικρόφωνο και εκφώνησε ο ίδιος το μήνυμα, το οποίο έκαμε πολύ μεγάλη εντύπωση…
«Μια φωνή πένθιμος και γοερά, διασχίζουσα τους αιθέρας και τιτρώσκουσα τας καρδίας, αντηχεί αυτήν την στιγμήν καθ’ όλην την Ελλάδα, μάλλον δε καθ’ όλον τον κόσμον, όπου ευρίσκονται Έλληνες…
…Και όμως, εφόσον ποτέ η αγία και κραταιά αυτοκρατορία της Ρωσίας εν τη Ανατολή ήτο προστάτης των Ορθοδόξων, ουδέποτε ετολμήθησαν τοιαύται ιεροσυλίαι…».
Κάποιοι επίσημοι της γειτονικής μας χώρας συχνά επαναλαμβάνουν: «Οι μουσουλμάνοι Τούρκοι, που κρατούν ζωντανό το κάλεσμα στη Δυτική Θράκη εδώ και 7 αιώνες στερούνται τα βασικά τους δικαιώματα στον 21ο αιώνα»! …
Ουδέν σχόλιον…