Το Ολοκαύτωμα

Για να τιμήσουμε τη μνήμη των 6.000.000 Εβραίων, που έχασαν τη ζωή τους στα διάφορα στρατόπεδα συγκέντρωσης της ναζιστικής Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου, θα παραθέσουμε ένα ποιητικό αριστούργημα του Ρουμανοεβραίου λογοτέχνη Πόλ Τσελάν (Paul Celan), προσαρμοσμένο στην ελληνική γλώσσα.
Ο Πολ Τσελάν, υπήρξε ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της γερμανόγλωσσης ποίησης. Ήταν γερμανόφωνος Ρουμάνος εβραϊκής καταγωγής και τον Ιούλιο του 1942 προσφέρθηκε εθελοντικά σε στρατόπεδο εργασίας για να αποφύγει πιθανή απέλαση από τη χώρα. Σε αυτό το στρατόπεδο εργασίας γνώρισε προσωπικά τις κακουχίες και τη σκληρότητα των ναζιστών φρουρών σε βάρος των κρατουμένων και αφού απελευθερώθηκε το 1944 μετανάστευσε στη Γαλλία και έμεινε στο Παρίσι.
Το τραύμα της σύλληψης και απώλειας των γονέων του σε ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης τον ταλανίζουν τόσο πολύ, ώστε αυτοκτόνησε στο Παρίσι το 1970.
Με το ποίημά του «Η φούγκα του θανάτου» («Todesfuge») ο Paul Celan αποτυπώνει με ανυπέρβλητη κριτική-λογοτεχνική μαεστρία τις βάρβαρες συνθήκες που επικρατούσαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, περιγράφει την εφιαλτική κατάσταση των κρατουμένων, την αμέτρητη ταλαιπωρία των θυμάτων και την κτηνωδία των φρουρών τους. Τα αδιανόητα γεγονότα που λάβαιναν χώρα στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης του θανάτου, μετουσιώνονται όχι με εικόνες αλλά με γλωσσικά μέσα, με λέξεις που μιλούν στο συναίσθημα, στην καρδιά. Με αυτόν τον τρόπο ο ανάλγητος, ο αποτρόπαιος και ζοφερός τόπος του θανάτου μεταμορφώνεται από τον Τσελάν σε μοναδικό και ανεπανάληπτο μνημείο παγκόσμιας λογοτεχνικής δημιουργίας.
Η φούγκα του θανάτου
Μαύρο γάλα από πρώτα σε πίνουμε βράδυ
σε πίνουμε μεσημέρι και πρωί, σε πίνουμε τη νύχτα
πίνουμε και πίνουμε
σκάβουμε έναν τάφο στους αιθέρες, εκεί δεν είναι κανείς στριμωχτά
ένας άνδρας κατοικεί το σπίτι και παίζει με τα φίδια
γράφει
γράφει όταν σκοτεινιάζει στη Γερμανία
τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα
*
το γράφει και βγαίνει μπροστά στο σπίτι και τα αστέρια λάμπουν
σφυρίζει να έρθουν τα σκυλιά του
φωνάζει να έρθουν οι Εβραίοι, σκάψτε έναν τάφο στη γη
μας διατάζει: παίξτε τώρα για χορό
*
μαύρο γάλα από πρώτα σε πίνουμε τη νύχτα
σε πίνουμε μεσημέρι και πρωί σε πίνουμε βράδυ
πίνουμε και πίνουμε
ένας άνδρας κατοικεί το σπίτι και παίζει με τα φίδια
γράφει
γράφει όταν σκοτεινιάζει στη Γερμανία
τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα
τα σταχτιά σου μαλλιά Σουλαμίθ
*
σκάβουμε έναν τάφο στους αιθέρες
εκεί δεν είναι κανείς στριμωχτά
*
φωνάζει εσείς σκάψτε πιο βαθιά μέσα στη γη
και σεις οι άλλοι τραγουδήστε και παίξτε
πιάνει το σίδερο στη ζώνη και το κουνά
τα μάτια του είναι γαλανά
εσείς πιο βαθιά τα φτυάρια και σεις οι άλλοι παίξτε και άλλο για χορό
*
μαύρο γάλα από πρώτα σε πίνουμε τη νύχτα
σε πίνουμε μεσημέρι και πρωί, σε πίνουμε βράδυ
πίνουμε και πίνουμε
ένας άνδρας κατοικεί το σπίτι και παίζει με τα φίδια
γράφει
γράφει όταν σκοτεινιάζει στη Γερμανία
τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα
τα σταχτιά σου μαλλιά Σουλαμίθ
*
σκάβουμε έναν τάφο στους αιθέρες
εκεί δεν είναι κανείς στριμωχτά
*
Φωνάζει, εσείς σκάψτε πιο βαθιά και σεις οι άλλοι τραγουδήστε και παίξτε
Πιάνει το σίδερο στη ζώνη και το κουνά
τα μάτια του είναι γαλανά
εσείς πιο βαθιά τα φτυάρια και σεις οι άλλοι παίξτε συνεχώς για χορό
*
Μαύρο γάλα από πρώτα σε πίνουμε τη νύχτα
σε πίνουμε μεσημέρι και πρωί, σε πίνουμε βράδυ
πίνουμε και πίνουμε
ένας άνδρας κατοικεί το σπίτι τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα
τα σταχτιά σου μαλλιά Σουλαμίθ
και παίζει με τα φίδια
*
Φωνάζει παίξτε γλυκύτερα το θάνατο, ο θάνατος είναι ένας μάστορης από τη Γερμανία
φωνάζει παίξτε πιο σκοτεινά τους ήχους των βιολιών
και μετά θα ανεβείτε σαν καπνός στον αέρα
για να έχετε έναν τάφο στα σύννεφα
εκεί δε θα ’ναι κανείς στριμωχτά.
*
Μαύρο γάλα από πρώτα σε πίνουμε τη νύχτα
σε πίνουμε μεσημέρι ο θάνατος είναι ένας μάστορης από τη Γερμανία
σε πίνουμε βράδυ και πρωί πίνουμε και πίνουμε
ο θάνατος είναι ένας μάστορης από τη Γερμανία το μάτι του είναι γαλανό
σε πετυχαίνει με μολυβένια σφαίρα, σε πετυχαίνει ακριβώς
ένας άντρας κατοικεί στο σπίτι τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα
ξαμολάει πάνω μας τα σκυλιά του μας χαρίζει έναν τάφο στον αέρα
παίζει με τα φίδια και ονειρεύεται
ο θάνατος είναι ένας μάστορης από τη Γερμανία
*
Τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα
τα σταχτιά σου μαλλιά Σουλαμίθ.