Να γιατί η Παμβώτιδα δεν συγκινεί πλέον!..
Στον «Π.Λ» δημοσιεύτηκε πρόσφατα (29- 01-2022) άρθρο μου με πέντε κατσικάκια… σκεπτικά κι ένα κρυμμένο! Τίτλος του «Τα Απάτητα βουνά είναι της ζωής το μυστικό». Το άρθρο αναφέρονταν στην θεσμική προστασία των «οικοσυστημάτων του Σμόλικα, της Τύμφης και την βιοποικιλότητα».
Τα κατσικάκια βεβαίως είναι μέρος της ίδιας οικοσυστημικής αλυσίδας με τον άνθρωπο, που είναι «μέρος της διάπλασής μας, της τροφικής μας αλυσίδας, της ενέργειας μας και της ζωής μας», γνωρίζουν την σημασία και αναζητούν την προστασία ενός φιλικού και ήσυχου περιβάλλοντος για να υπάρξουν, για να ζήσουν…
Αλλά κι εμείς, οι άνθρωποι, έχουμε συνειδητοποιήσει βαθειά την προληπτική και προστατευτική αξία των οικοσυστημάτων για την σωματική, την ψυχική και την πνευματική μας υγεία και την ζωή μας.
Είναι η Παμβώτιδά μας σήμερα οικοσύστημα ή είναι απλά μια ευτροφική πράσινη λεκάνη απόνερων; Μπορεί η λίμνη μας, στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα, να προσφέρει προληπτική προστασία και θεραπευτικη υπηρεσία στην υγεία αλλά και στην οικονομία της γιαννιώτικης κοινωνίας ή είναι μια απειλή;
Ο κίνδυνος εξαφάνισης της Παμβώτιδας, με την αλλοιωμένη μορφολογία της, είναι σήμερα περισσότερο ορατός. Τα αναχώματα σβήσανε τις πηγές του Μιτσικελιού και τους βάλτους. Οι υπόγειες δεξαμενές αδειάζουν. Οι ρηχές ακτές αλλοιώθηκαν, η Βιοποικιλότητα εξαφανίστηκε και τα φυσικά ιχθυοτροφεία στέγνωσαν. Μάταια η τεχνολογία προσπαθεί να εμπλουτίσει με γόνο την τοξική Παμβώτιδα και να θεραπεύσει την έλλειψη του οξυγόνου στο βυθό της.
«Τραύματα.... πολλά έχει υποστεί η λίμνη μας, κάποια μάλιστα ιδιαίτερα σοβαρά, από την αλόγιστη ανθρώπινη δραστηριότητα». Η σημερινή τραγική εμφάνισή της σταμάτησε να εμπνέει σεβασμό κι αγάπη όπως παλιά. «Ως και ζωικά απόβλητα μολύνουν τα νερά της». Και με τα «βαριά πρόστιμα» όπως προτείνει ο τοπικός Τύπος «φρένο δεν μπαίνει στους ασυνείδητους». Η λίμνη μας έπαψε να εμπνέει ποιητές και να γράφει ιστορίες. Δεν μπορεί πλέον να επηρεάσει την συμπεριφορά του κάθε επισκέπτη με την ακτινοβολία της εξωτικής γοητείας που διέθετε κάποτε. Δεν συγκινεί πλέον…
Άλλαξαν πολλά στην Παμβώτιδα και, παρά το πλήθος των μελετών και των συσκέψεων, το πρόβλημά της εξακολουθεί να παραμένει άλυτο επί 60 χρόνια! Από την προσεκτική ανάγνωση διαφόρων μελετών και άρθρων των γιαννιώτικων ΜΜΕ κυρίως αποκτήθηκε στην διάρκεια του χρόνου μια πολύτιμη γνώση των μέχρι σήμερα επεμβάσεων και η εκτίμηση των αποτελεσμάτων τους. Η γνώση αυτή βοήθησε τους ειδικούς να διαπιστώσουν πως: «βασική αιτία της μη επίλυσης του προβλήματος της λίμνης είναι η έλλειψη αναλυτικής διαγνωστικής αντιμετώπισης του προβλήματος κάθε εξελικτικής φάσης και η εφαρμογή συνταγών που τροφοδοτούν την αρνητική αντίδραση του οικοσυστήματος».
Συνέπεια της αντίδρασης είναι η ανάπτυξη δυνάμεων ανισορροπίας και σύγχισης στο οικοσύστημα και η απομάκρυνση της «λύσης» από την αρχική αιτία του προβλήματος. Το φαινόμενο αυτό παρατηρήθηκε σε αρκετές θέσεις παλαιοτέρων μελετών, αλλά και σε νεότερες μελέτες που χαρακτηρίστηκαν κάποτε σαν πρωτοποριακές! Ένας αέναος κύκλος παρενεργειών, με σοβαρές επιπτώσεις στην γεωφυσική και την βιοχημική δομή του οικοσυστήματος.
Αναλύοντας κανείς την επιστημονική έρευνα του Πανεπιστημίου των Πατρών του 2011, αντιλαμβάνεται πως η λίμνη των Ιωαννίνων έπαψε να λειτουργεί σαν οικοσύστημα. Οργανισμοί που δεν πέθαναν από την έλλειψη του οξυγόνου, κινδυνεύουν από την τοξική αμμωνία. Οι ποιοτικοί οργανισμοί χάθηκαν και κάποια υπόλοιπα αγωνίζονται μάταια! Σηπτικά βακτηρίδια συνεχίζουν την αναεροβική αποδόμηση.
Η ιζηματική διαδικασία συνεχίζεται, με την σαπρολάσπη να αυξάνει στον πυθμένα και να μειώνει το βάθος της λίμνης. Το μεθάνιο θερμαίνει την ατμόσφαιρα, αυξάνοντας τους μικροβιακούς κινδύνους στο λεκανοπέδιο, ενώ το υδρόθειο ποτίζει την ατμόσφαιρα και τα νερά της λίμνης με την χαρακτηριστική μυρωδιά του… κλούβιου αυγού που απωθεί τους επισκέπτες!
Η τραγική κατάσταση της Παμβώτιδας έφτασε πλέον σε σημείο που τα αλλοτινά «καταγάλανα νερά της έχουν σήμερα όψη πετρελαίου». Ήρθε ο καιρός που οι πειραματικές επεμβάσεις στο σώμα της θα πρέπει να σταματήσουν και η Παμβώτιδά μας να γίνει και πάλι δημιουργικό κομμάτι της φύσης. Να γίνει για τα Γιάννενα και πάλι το οικοσύστημα. Νά γίνει μοχλός ανάπτυξης και υγείας και εικόνα προσφοράς της ιδιαιτερότητας.
Αλλά κι εμείς, οι άνθρωποι, έχουμε συνειδητοποιήσει βαθειά την προληπτική και προστατευτική αξία των οικοσυστημάτων για την σωματική, την ψυχική και την πνευματική μας υγεία και την ζωή μας.
Είναι η Παμβώτιδά μας σήμερα οικοσύστημα ή είναι απλά μια ευτροφική πράσινη λεκάνη απόνερων; Μπορεί η λίμνη μας, στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα, να προσφέρει προληπτική προστασία και θεραπευτικη υπηρεσία στην υγεία αλλά και στην οικονομία της γιαννιώτικης κοινωνίας ή είναι μια απειλή;
Ο κίνδυνος εξαφάνισης της Παμβώτιδας, με την αλλοιωμένη μορφολογία της, είναι σήμερα περισσότερο ορατός. Τα αναχώματα σβήσανε τις πηγές του Μιτσικελιού και τους βάλτους. Οι υπόγειες δεξαμενές αδειάζουν. Οι ρηχές ακτές αλλοιώθηκαν, η Βιοποικιλότητα εξαφανίστηκε και τα φυσικά ιχθυοτροφεία στέγνωσαν. Μάταια η τεχνολογία προσπαθεί να εμπλουτίσει με γόνο την τοξική Παμβώτιδα και να θεραπεύσει την έλλειψη του οξυγόνου στο βυθό της.
«Τραύματα.... πολλά έχει υποστεί η λίμνη μας, κάποια μάλιστα ιδιαίτερα σοβαρά, από την αλόγιστη ανθρώπινη δραστηριότητα». Η σημερινή τραγική εμφάνισή της σταμάτησε να εμπνέει σεβασμό κι αγάπη όπως παλιά. «Ως και ζωικά απόβλητα μολύνουν τα νερά της». Και με τα «βαριά πρόστιμα» όπως προτείνει ο τοπικός Τύπος «φρένο δεν μπαίνει στους ασυνείδητους». Η λίμνη μας έπαψε να εμπνέει ποιητές και να γράφει ιστορίες. Δεν μπορεί πλέον να επηρεάσει την συμπεριφορά του κάθε επισκέπτη με την ακτινοβολία της εξωτικής γοητείας που διέθετε κάποτε. Δεν συγκινεί πλέον…
Άλλαξαν πολλά στην Παμβώτιδα και, παρά το πλήθος των μελετών και των συσκέψεων, το πρόβλημά της εξακολουθεί να παραμένει άλυτο επί 60 χρόνια! Από την προσεκτική ανάγνωση διαφόρων μελετών και άρθρων των γιαννιώτικων ΜΜΕ κυρίως αποκτήθηκε στην διάρκεια του χρόνου μια πολύτιμη γνώση των μέχρι σήμερα επεμβάσεων και η εκτίμηση των αποτελεσμάτων τους. Η γνώση αυτή βοήθησε τους ειδικούς να διαπιστώσουν πως: «βασική αιτία της μη επίλυσης του προβλήματος της λίμνης είναι η έλλειψη αναλυτικής διαγνωστικής αντιμετώπισης του προβλήματος κάθε εξελικτικής φάσης και η εφαρμογή συνταγών που τροφοδοτούν την αρνητική αντίδραση του οικοσυστήματος».
Συνέπεια της αντίδρασης είναι η ανάπτυξη δυνάμεων ανισορροπίας και σύγχισης στο οικοσύστημα και η απομάκρυνση της «λύσης» από την αρχική αιτία του προβλήματος. Το φαινόμενο αυτό παρατηρήθηκε σε αρκετές θέσεις παλαιοτέρων μελετών, αλλά και σε νεότερες μελέτες που χαρακτηρίστηκαν κάποτε σαν πρωτοποριακές! Ένας αέναος κύκλος παρενεργειών, με σοβαρές επιπτώσεις στην γεωφυσική και την βιοχημική δομή του οικοσυστήματος.
Αναλύοντας κανείς την επιστημονική έρευνα του Πανεπιστημίου των Πατρών του 2011, αντιλαμβάνεται πως η λίμνη των Ιωαννίνων έπαψε να λειτουργεί σαν οικοσύστημα. Οργανισμοί που δεν πέθαναν από την έλλειψη του οξυγόνου, κινδυνεύουν από την τοξική αμμωνία. Οι ποιοτικοί οργανισμοί χάθηκαν και κάποια υπόλοιπα αγωνίζονται μάταια! Σηπτικά βακτηρίδια συνεχίζουν την αναεροβική αποδόμηση.
Η ιζηματική διαδικασία συνεχίζεται, με την σαπρολάσπη να αυξάνει στον πυθμένα και να μειώνει το βάθος της λίμνης. Το μεθάνιο θερμαίνει την ατμόσφαιρα, αυξάνοντας τους μικροβιακούς κινδύνους στο λεκανοπέδιο, ενώ το υδρόθειο ποτίζει την ατμόσφαιρα και τα νερά της λίμνης με την χαρακτηριστική μυρωδιά του… κλούβιου αυγού που απωθεί τους επισκέπτες!
Η τραγική κατάσταση της Παμβώτιδας έφτασε πλέον σε σημείο που τα αλλοτινά «καταγάλανα νερά της έχουν σήμερα όψη πετρελαίου». Ήρθε ο καιρός που οι πειραματικές επεμβάσεις στο σώμα της θα πρέπει να σταματήσουν και η Παμβώτιδά μας να γίνει και πάλι δημιουργικό κομμάτι της φύσης. Να γίνει για τα Γιάννενα και πάλι το οικοσύστημα. Νά γίνει μοχλός ανάπτυξης και υγείας και εικόνα προσφοράς της ιδιαιτερότητας.
