Καταγωγή και γενέτειρα του Γεώργιου Καραϊσκάκη

on .

Έχει περάσει στην ιστορία και σε ένα μεγάλο μέρος του κόσμου ότι ο Καραϊσκάκης γεννήθηκε στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στο Μαυρομάτι της Καρδίτσας και πατέρας του ήταν ο Δημ. Ίσκος, αρματολός του Βάλτου.

Αυτό ακούμε να λέγεται από τα χείλη ιστορικών, καθηγητών Πανεπιστημίου, πολιτικών και άλλων με τρανά ονόματα που ο καθένας αντιγράφει τον άλλον. Αυτό είπε και ο καθηγητής, ο κ. Βερέμης, μια Παρασκευή βράδυ, στην εκπομπή που παρουσιάζουν τους ήρωες της Επανάστασης του 1821.   Επειδή για πολλά χρόνια έχω ασχοληθεί  με την Λαογραφία και την Ιστορία, τοπική και ελληνική , θεωρώ υποχρέωσή μου να αποκαταστήσω την αλήθεια αναφορικά με τον τόπο γέννησης του Καραϊσκάκη και με το ποιος ήταν πραγματικά ο πατέρας του. Ξέρω ότι θα βρεθώ αντιμέτωπος με πολλούς, αλλά η αλήθεια πρέπει να λέγεται και να γράφεται.

Η αλήθεια: Ο Καραϊσκάκης γεννήθηκε στη Σκουληκαριά Ραδοβιζίου της Άρτας το 1782 σε ένα υπόγειο κελί στο μοναστήρι της Παναγίας (Κοίμηση της Θεοτόκου). Μητέρα του ήταν η Ζωή (Ζωίτσα) Ντιμισκή από τη Σκουληκαριά και πατέρας της ο ομοχώριός της αρματολός τσαούσης (λοχίας) στο τουρκικό απόσπασμα Νικόλαος Πλακιάς. Η Ζωίτσα ήταν αδερφή των Κλεφτών Κώστα και Δημήτρη Ντιμισκή. Την είχαν εμπιστευθεί στον ηγούμενο του μοναστηριού Καλλίνικο  - από το ίδιο χωριό ήταν ο Καλλίνικος, Τρίμπος το επώνυμό του - για να την προστατεύει, επειδή είχαν πεθάνει οι γονείς τους. Ο Καλλίνικος την κράτησε στο μοναστήρι και για να μην γίνει αντιληπτή η ταυτότητά της, της έδωσε το όνομα Διαμάντω. Ανήκε στο υπηρετικό προσωπικό, δεν έγινε ποτέ πραγματική καλόγρια. Στο μοναστήρι πήγαινε πολλές φορές για να εποπτεύει - μήπως παίρνουν τρόφιμα οι Κλέφτες - ο αντίπαλος των αδελφών Ντιμισκή, Ν. Πλακιάς. Εκεί είδε τη Ζωίτσα, την αναγνώρισε και δημιούργησε μαζί της ερωτική σχέση από την οποία η κοπέλα κατέστη έγκυος και γέννησε με κάθε προφύλαξη στο κελί το παιδί της. Σε λίγες μέρες ο Καλλίνικος έστειλε με έμπιστο άνθρωπο - και με συστημένο γράμμα - μητέρα και βρέφος στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στο Μαυρομάτι Καρδίτσας, του οποίου ο ηγούμενος ήταν φίλος του. 
Εκεί βαπτίστηκε το παιδί και πήρε το όνομα του Αγίου της Μονής. Για προστασία ο ηγούμενος έκρυβε τη Ζωίτσα σε μια μικρή σπηλιά κοντά στο μοναστήρι, τη «Σπηλιά του Καραϊσκάκη» όπως την ονομάσανε. Εντωμεταξύ οι Ντιμισκαίοι έμαθαν ότι βιαστής της αδερφής τους ήταν ο Πλακιάς και τον σκότωσαν σε ενέδρα (στο «Καρτέρι του Πλακιά», όπως το λένε οι Σκουληκαρίτες. Το ίδιο τέλος είχαν και αυτοί από τους Τούρκους. Τους σκότωσαν στην Άνω Πέτρα. Μετά από 4 χρόνια παραμονής στο Μαυρομάτι η Ζωή με το γιο της έφυγαν για το χωριό τους. Όμως οι συγγενείς της τη συμβούλεψαν να φύγει αμέσως λόγω της βεντέτας με τους Πλακαίους. Έτσι πήγαν στη Ντούνιστα του Βάλτου, στο σπίτι του Δημ. Ίσκου, συγγενή των Ντιμισκαίων. Εκεί έπαιζε με τα παιδιά του Ίσκου ο μικρός Γιώργος κι οι κάτοικοι του χωριού έλεγαν: «Το Ισκάκι του Ίσκου». Μετά από 8 χρόνια στου Ίσκου η Ζωίτσα με το γιο της έφυγαν και πήγαν στη Σκουληκαριά. Εκεί αρρώστησε και πέθανε η Ζωή. Ο θείος του, καπετάν Γώγο Μπακόλας, ξάδερφος της μάνας του, φρόντισε και τον έβαλε στο Καρακόλι (σταθμό) των Τούρκων και κουβάλαγε νερό με το ασκί. Επειδή ο Ισκάκης ήταν μελαψός οι Τούρκοι τον έλεγαν Καραϊσκάκη, όνομα που το υιoθέτησαν και οι Σκουληκαρίτες και αποδέχτηκε και ο ίδιος και πέρασε στην Ιστορία. Όταν έγινε 15 χρονών ο Καραϊσκάκης πήγε στην ομάδα του θρυλικού Κατσαντώνη. Εκεί έμαθε τον πόλεμο των Κλεφτών. Μετά μπήκε στην υπηρεσία του Αλήπασα μαζί με το Διάκο και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
Το ψέμα: Είναι λαθεμένη η άποψη ότι ο Καραϊσκάκης γεννήθηκε στο Μαυρομάτι της Καρδίτσας και πατέρας του ήταν ο Δημ. Ίσκος. Ο Καραϊσκάκης βέβαια είχε σχέση και με το Μαυρομάτι και με τον Ίσκο. Αυτή τη σχέση που αναφέρω παραπάνω. Έζησε στο Μαυρομάτι τέσσερα χρόνια με τη μάνα του, αλλά δεν γεννήθηκε εκεί. Έζησε στη Ντούνιστα οχτώ χρόνια με τη μάνα του στο σπίτι του ξαδέρφου της Δημήτρη Ίσκου και πήρε το όνομά του από τον Ίσκο , αλλά δεν ήταν γιος του Ίσκου. Ήταν γιος του Νικόλαου Πλακιά.
Πώς πέρασε στον κόσμο αυτή η «θεωρία», ότι ο Καραϊσκάκης γεννήθηκε στο Μαυρομάτι και πατέρας του ήταν ο Δημ. Ίσκος; Πέρασε και μάλιστα επίσημα από την πολιτεία το 1996, ύστερα από το στήσιμο της προτομής του Καραϊσκάκη στην Σκουληκαριά το 1965.  Με το 712 Β.Δ./1966 ορίστηκε ως γενέτειρα του Καραϊσκάκη το Μαυρομάτι και εορτάζεται έκτοτε στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου κάθε 23 Απρίλη η γέννησή του. Η αρχή είχε γίνει στα 100χρονα από το θάνατο του Καραϊσκάκη το 1927, που ο υπουργός Εσωτερικών Παν. Τσαλδάρης έδωσε εντολή και συγκροτήθηκε μια 15μελής Επιτροπή με πρόεδρο τον πολιτευτή Ν. Λεβίδη και μέλη βαριά ονόματα (ο πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, καθηγητές Πανεπιστημίου, στρατιωτικοί και πολιτικοί, τρεις βουλευτές της Καρδίτσας). Όλοι αυτοί συνομολόγησαν ότι ΝΑΙ ο Καραϊσκάκης γεννήθηκε στο Μαυρομάτι και πήρε το όνομα Καραϊσκάκης από τον Δημ. Ίσκο, που πιθανόν ήταν ο πατέρας του. Είπαν ψέματα αυτοί οι σπουδαίοι άνθρωποι της Επιτροπής; Όχι, δεν είπαν ψέματα. Πίστεψαν και υιοθέτησαν την άποψη (τα γραπτά ) του Χριστόφορου Περραιβού και του Γιάννη Βλαχογιάννη. Μα ούτε και αυτοί οι δύο, πολύ αξιόλογοι άνθρωποι των γραμμάτων και των αγώνων είπαν ψέματα. Απλώς δεν έψαξαν, δεν ερεύνησαν, ενώ ήξεραν ότι η μάνα του Καραϊσκάκη ήταν από την Σκουληκαριά. Έγραψαν από το γραφείο τους. Δεν γίνεται σωστή δουλειά από το γραφείο. Πήγε στη Σκουληκαριά ο Περραιβός; Όχι, ποτέ. Πήγε στη Σκουληκαριά ο Βλαχογιάννης; Όχι, ποτέ. Τι έγραψε ο Περραιβός στα απομνημονεύματά του; «Η μήτηρ αυτού ονομάζετο Ζωή, γεννημένη και αναθρεμμένη εις χωρίον Σκολικαριάν, κείμενον εις την επαρχίαν της Άρτης, ο ανήρ αυτής Γιαννάκης Μαυροματιώτης, από το χωρίον Μαυρομάτι πλησίον του Φαναρίου της επαρχίας Αγράφων. Mετά τον θάνατον του ανδρός της έγινε καλογραία μεθ΄ενός έτους παρέλευσιν συνουσιασθείσα λαθραίως συνέλαβε τον περί ου ο λόγος, γεννήσασα αυτόν εις το διαληφθέν Μαυρομάτι». Σε υποσημείωση γράφει: «Παρά πολλών λέγεται ότι ο καπετάν Καραϊσκος από τον Βάλτον ηράσθη της καλογραίας, και έτεκεν τον Καραϊσκάκην. Ένεκα τούτου την υπερασπίσθη από πάσαν εξωτερικήν ποινήν. Διατρίψασα ενταύθα υπερ τας τεσσαράκοντα ημέρας, διέβη εις την πατρίδα της Σκολικαριάν όπου διήγε τρέφουσα το βρέφος με όσον εδύνετο κρύφιον τρόπον και επιμέλειαν».
Ο Βλαχογιάννης αναφερόμενος στον Περραιβό τον επαινεί και γράφει «Ο Περραιβός φύλαξε τον θρύλο του πατέρα του.…». Και ο Ιστορικός της πόλης των Αθηνών Διον. Σουρμελής γράφει και αυτός τα ίδια. «Πατρίδα είχε εκ μητρός την Σκολικαριάν χωρίον περί τα σύνορα του Βασιλείου, κατά την Δυτικήν Ελλάδα, εγεννήθη όμως εις Μαυρομάτιον, χωρίον των Αγράφων, εκ συνουσίας ανόμου». Και ο πρόεδρος της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Κ. Ράδος, στον πανηγυρικό του εορτασμού τα ίδια γράφει. Ότι γεννήθηκε στο Μαυρομάτι και πατέρας του ήταν ο αρματολός Ίσκος ο και Καραΐσκος… Κα πολλοί άλλοι γράφουν τα ίδια. Ο ίδιος γράφοντας για τον Καραϊσκάκη πριν 32 χρόνια, μολονότι είχα ακούσει περί Πλακιά, δεν αγνόησα τον Περραιβό και τον Βλαχογιάννη και  έγραψα: «Ο Καραϊσκάκης ήταν νόθος γιος της Ζωής Ντιμισκή, καλόγριας στο μοναστήρι της Σκουληκαριάς. Πατέρας του, όπως έχουν γράψει ο Βλαχογιάννης κι ο Περραιβός, ήταν ο Δημήτρης Καραϊσκος ανιψιός του Σταθά απ’ το Σακαρέτσι…». Οι πιο πολλοί αγνόησαν ανθρώπους που γνώρισαν τον ήρωα και έγραψαν ότι τόπος γέννησης του Καραϊσκάκη ήταν η Σκουληκαριά, όπως ο γραμματικός του Γ.Γαζής, ο Δ.Αινιάν, ο Κασομούλης, ο Μακρυγιάννης, ο Παπαρρηγόπουλος, ο Πουκεβίλ, ο Γάλλος ιστορικός Αύγουστος Φάμπρ, ο Γερμανός ιστορικός Μπαρθόλοντυ, ο Ιωσήφ Πέκκιος, Ιταλός δημοσιογράφος. Κα οι κατοπινοί: Δ.Γούναρης, Π.Κανελλόπουλος, Σπ.Μαρκεζίνης, ο Εκπ/κός Φ.Οικονόμου, ο Ακαδημαϊκός Κ. Ρωμαίος, ο στρατηγός Δ. Μπότσαρης, ο στρατηγός Χ. Χατζημιχάλης κ.α.  Αγνόησαν κυρίως την μαρτυρία του γιού του Καραϊσκάκη Σπυρίδωνα ο οποίος δήλωσε στη Φλωριάδα κατά την Επανάσταση των Ραδοβιζινών το 1854 ότι γενέτειρα του πατέρα του ήταν το Ραδοβίζι. Αγνόησαν και την ενεπίγραφη πλάκα στο κελί που γεννήθηκε (φυλάσσεται στο Μουσείο της Παρηγορίτισσας στην Άρτα). Ο βασιλιάς Παύλος και η βασίλισσα Φρειδερίκη, επισκέφτηκαν την Σκουληκαριά το 1960 για να τιμήσουν την γενέτειρα του Καραϊσκάκη. Προφανώς ήξεραν ότι η Σκουληκαριά ήταν η γενέτειρά του. Αυτά ως προς το πρώτο σκέλος, ποια η γενέτειρα του Καραϊσκάκη. Για το όνομα οι πάντες συμφωνούν, και οι Σκουληκαρίτες, ότι το πήρε από τον Ίσκο ή Καραΐσκο. Όμως δεν ήταν ο πατέρας του.
Η ιστορία δεν στέκεται με αστήρικτες υποθέσεις. ‘Όλα τα στοιχεία που θέλουν ως γενέτειρα του Καραϊσκάκη το Μαυρομάτι και ότι πατέρας του ήταν ο Δημ. ‘Ισκος, καταρρίφτηκαν από πραγματικές και επιτόπιες έρευνες στον τόπου που γεννήθηκε ο Καραϊσκάκης, τη Σκουληκαριά. Το 1965 υπηρετούσα στο Ραδοβίζι και παραβρέθηκα στα αποκαλυπτήρια της προτομής του Καραϊσκάκη που έγιναν στη Σκουληκαριά. Κουβέντιασα με γερόντους της Σκουληκαριάς,. Από τη Σκουληκαριά ήταν η γιαγιά μου από την μεριά της μάνας μου, το γένος Μπόνια. Πήγα μαζί τους στο ερειπωμένο κελί που γεννήθηκε ο Καραϊσκάκης και άκουσα από πάρα πολλούς την ιστορία της Ζωίτσας και του Πλακιά. «Όλα αυτά που λένε και γράφουν οι άλλοι, εκτός Άρτας, είναι παραμύθια, είναι ψέματα», μου είπαν… Είχα γνωρίσει και τον αδερφό της γιαγιάς μου, τον γερο-Χριστόδουλο Μπόνια στο Σπάρτο Αμφιλοχίας το 1963. «Είσαι αγγόν΄ τ΄ς Κατερίνας, έχω απ΄το 1939 να την ιδώ», μου είπε ο 85άρης γέροντας.  Τον πανηγυρικό στα αποκαλυπτήρια της προτομής του Καραϊσκάκη στη Σκουληκαριά το 1965 είχε ο αείμνηστος συνάδελφος και φίλος Νίκος Ντασκαγιάννης, μετέπειτα Σχολικός Σύμβουλος. Υπηρετούσε και αυτός στο Ραδοβίζι. Ο Ν. Ντασκαγιάννης, μετά από μακροχρόνια έρευνα, έγραψε το πολύ σπουδαίο ιστορικό βιβλίο του «ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ  ΓΕΝΕΤΕΙΡΑ - ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΨΕΜΑ». Είχε ο καλός αυτός ερευνητής-συγγραφέας δεκάδες συνεντεύξεις αντρών και γυναικών της περιοχής, οι οποίοι γνώριζαν εκ παραδόσεως την πραγματική αλήθεια. Και μια σειρά άλλων ερευνητών επιβεβαιώνουν με τα γραπτά τους ότι: ΝΑΙ ο Καραϊσκάκης γεννήθηκε στο μοναστήρι της Παναγίας στη Σκουληκαριά και πήρε το όνομά του από τον Ίσκο ή Καραΐσκο, αλλά πατέρας του δεν ήταν ο Καραϊσκος, αλλά ο Νικόλαος Πλακιάς, όπως: Ο Κων. Μαντάς, Επιθεωρητής των Σχολείων (1950-1960), ο Μήτσιος Τρίμπος από τη Σκουληκαριά, απόγονος του ηγούμενου Καλλίνικου (1940-1950), ο Χρήστος Σαλτός από το Βάλτο (δημοσίευσε στην εφημερίδα «Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΒΑΛΤΟΥ», ο Γ. Κάκος – Παπαφωτίου, δημοσίευσε στην ΗΠ.ΕΣΤΙΑ, τ. Δεκ. 1953, ο καθηγητής Γ. Πολύζος από το Κομπότι, ο Στέφ. Φίλος, Εκπ/κός –συγγραφέας από τα Τζουμέρκα, ο συγγραφέας Γ. Τσοκόπουλος, ο Ηλ. Παπαστεριόπουλος, ο Λ.Μάλαμας κ.α.
Αξίζει, νομίζω, να μεταφέρω εδώ απόσπασμα από την συνέντευξη στην έρευνα του Ν. Ντασκαγιάννη, της γερόντισσας Κωσταντινιάς Στασινού (γεν. 1891) στη Σκουληκαριά. «…. Οι κλέφτις οι Ντιμισκαίοι, είχαν μια αδιρφή τ΄Ζωίτσα. Για να τ΄γλιτώσουν απ΄ τ΄ς Τούρκ΄ς ν΄έβαλαν κρυφά στου μαναστήρ’ για να τ ΄μ προυσέχ΄ου γούμινους. Ικεί η Ζωίτσα άλλαξι τ΄ όνομά τ΄ς κι λέγουνταν Διαμάντω, για να μην ξέρουν οι Τούρκ΄που βρίσκουνταν. Μα ένας ουχτρός τουν Ντιμισκαίων, ου καπιτάν Νίκο Πλακιάς, απ΄του χουριό μας, συμπαθούσι τ΄Ζωίτσα κι ξέρουντας ότι είνι στου μαναστήρ΄, δεν έχανι ευκαιρία να πααίν΄ ικεί. Κάποια νύχτα βρέ΄θκι αγκαλιασμέν΄ μι του Μπλακιά κουντά στου μαναστήρ΄. Ανθρώπ΄ μάτ΄ δεν τ΄ς είδι. Πέρασι καιρός κι η Ζωίτσα κίν΄σι έγκυους. Ξουμουλογήθ΄κι στουν Καλλίνικου, του γούμινου τ΄ν αμαρτία τ΄ς. «Ιγώ, τούπι, πάτερ , θα γένου μάνα σι λίγου καιρό». Εκείνους τ΄μάλουσι γ΄αυτό πώκαμι. Άμα αρχίν΄σι να φαίνιτι η γκαστριά τ΄ς ν΄έκλεισι στου κιλί στου μαναστήρ’. Ικεί γένν΄σι ένα παιδάκ΄ τουν Καραϊσκάκ’. Ου Καλίνικους κατάλαβι πως ήταν αδύνατο να μην προδοθεί η Ζωίτσα κι θα χάνουνταν απ΄τ΄ς Ντιμισκαίους, τ΄αδέρφια τ΄ς πούταν κλέφτις. Γι΄αυτό ν΄έστειλι στου Μαυρουμάτι, στου μαναστήρ΄ τ΄Αϊ Γιώργη. Ικεί του φάφτ’σαν κιόλας του πιδί. Οι Ντιμισκαίοι έμαθαν του κακό π΄γίνκι κι άρχισαν να καταζητάν τουν Πλακιά που τους πρόσβαλι την αδιρφή. Τόκαμαν καρτέρ΄στου Μπούρνου κι μόλις ξαγνάντ΄σι ου φταίχτης φώναξι ου ένας: «Να τους, αδιρφέ ου γαμπρός μας, κι έριξαν μι τ΄ς μπαλαμάδις κι τουν σώριασαν καταής. Γύρ΄σαν κουντά οι Πλακαίοι κι ξόντουσαν τ΄ς  Ντιμισκαίους. Απ΄αυτό του χασμιλίκ  (βεντέτα) χάθ΄καν δικαπέντι νουματαίοι….».