Ο Nοέμβριος...

Ο Νοέμβριος είναι ο ενδέκατος μήνας του ημερολογίου. Το όνομά του είναι εξελληνισμένος τύπος του λατινικού November (από το Novem = εννεά) γιατί ήταν ο ένατος μήνας στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο.

Ο Νοέμβριος ονομάζεται από τον λαό μας και «Σποριάς» καθώς είναι κυρίως μήνας της σποράς των δημητριακών και των οσπρίων. Αναφέρεται και «Βροχάρης», για τις βροχές του.
Ονομάζεται και «Ανακατωμένος» από τις ακατάστατες καιρικές συνθήκες, αλλά και «Χαμένος» από το «χάσιμο» της μέρας, επειδή οι μέρες του είναι σε διάρκεια απ’ τις μικρότερες του έτους και βέβαια οι νύχτες του απ’ τις μεγαλύτερες. Στη διάρκειά του αρχίζει στον τόπο μας να δυναμώνει το κρύο. Τη μεταβολή αυτή του καιρού προς το χειρότερο τη «μηνύει», λέει ο λαός μας, ο Άγιος Μηνάς που γιορτάζει στις 11 Νοεμβρίου.
Το κρύο δυναμώνει του Αγίου Φιλίππου -14 Νοεμβρίου- και τελικά «αντριεύει» του Αγίου Αντρέα -30 Νοεμβρίου- «τ’ Αντριός αντριεύει το κρύο» λέει ο λαός.
Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου δύει η Πούλια που σημαίνει την ορμητική έλευση του χειμώνα. Το σημάδι αυτό προειδοποιούσε τους γεωργούς να σπεύσουν να ολοκληρώσουν τη σπορά, αλλά και τους κτηνοτρόφους να κατηφορίζουν για τα χειμαδιά.
«Η Πούλια βασιλεύοντας
και πίσω παραγγέλνοντας,
μήτε τσομπάνος στα βουνά
μήτε ζευγάς στους κάμπους»
Προτρέπει μια παροιμία: «Μήδε στανίτσα στα βουνά μήτε ζευγάς στους κάμπους». Επίσης άλλη παροιμία ορίζει μάλιστα και την ακριβή ημερομηνία: «Ο Αϊ Μηνάς εμήνυσε, πούλια μην ξημερώσει».
Άλλες λαϊκές ονομασίες του Νοεμβρίου είναι «Σκιγιάτης» (σκιά, νύχτα) και Κρασομηνάς (επειδή ανοίγουν τα καινούργια κρασιά), Αγιομηνάς, Φιλιππιάτης και Αντριάς.
Στο εκκλησιαστικό έτος, το χρονικό διάστημα από του Αγίου Φιλίππου (14 Νοεμβρίου) ως τα Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου) ονομάζεται Σαρανταήμερο και η εκκλησία ορίζει την τήρηση νηστείας 40 ημερών.
Επίσης, στις 8 Νοεμβρίου γιορτάζονται οι Ταξιάρχες (Μιχαήλ και Γαβριήλ). Ιδιαίτερα σημαντική είναι η γιορτή των Εισόδιων της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου, που προσωνυμείται «Της Παναγίας της Αρχισπορίτισσας, της «Μεσοσπορίτισσας ή της Ξεσπορίτισσας» ανάλογα σε ποιο στάδιο βρίσκεται τότε η σπορά.
Λέγεται και «Πολυσπορίτισσα» επειδή την ημέρα αυτή συνηθίζουν να βράζουν πολυσπόρια - μίγμα από τα γεωργικά προϊόντα του σπιτιού.
Η Παναγία η Πολυσπορίτισσα λοιπόν στο ρόλο της αρχαίας Δήμητρας.
Τον Νοέμβριο, όπως και να τον αποκαλεί ο λαός μας, λόγω του ότι νυχτώνει νωρίς και οι νύχτες είναι από τις μεγαλύτερες του έτους, εκείνα τα χρόνια με το γυρισμό των αντρών από τις εκτός χωριών τους εργασίες ως χτίστες… όλη η οικογένεια μαζευόταν στη γωνιά - τζάκι και άρχιζαν να διηγούνται πώς πέρασαν στα «ξένα».
Η νοικοκυρά να ψήνει κάστανα και του Αντριός να βράζει τα μπόλια - καλαμπόκια, ρεβίθια,… έθιμο πατροπαράδοτο.
Επίσης οι παππούδες και οι γιαγιάδες να λένε παραμύθια στα μικρά της οικογένειας για να περνούν οι μακρόσυρτες νύχτες.
Καλό Μήνα
(Μέτσοβο)