«Αντιπελάργηση», η οφειλόμενη αντιδωρεά στην Τρίτη Ηλικία

Παγκόσμια Ημέρα αφιερωμένη στα άτομα της λεγόμενης Τρίτης Ηλικίας η 1η του Οκτώβρη, και το σημερινό επιφυλλιδικό μας σημείωμα, ως απότιση ελάχιστου φόρου τιμής, αλλά και οφειλόμενου σεβασμού στους ηλικιωμένους, τα «περήφανα γηρατειά», όπως χαρακτηρίστηκαν, θα επιχειρήσει έναν αναστοχαστικό προβληματισμό σε ό,τι αφορά τη σημερινή αντιμετώπισή τους, τόσο από την κοινωνία όσο και από την επίσημη πολιτεία.
Για την Ιστορία να αναφέρουμε ότι η συγκεκριμένη Ημέρα υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1990 και είχε ως στόχο, όπως αναφέρεται «να αναγνωριστεί η συμβολή των ηλικιωμένων στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη, και τούτο διότι στη σύγχρονη εποχή οι ηλικιωμένοι παίζουν ολοένα σημαντικότερο ρόλο, μέσω του εθελοντικού έργου τους, της μετάδοσης των εμπειριών και των γνώσεών τους, της βοήθειας που δίνουν στα παιδιά τους, αναλαμβάνοντας να φροντίζουν τα εγγόνια τους, αλλά και της αυξανόμενης συμμετοχής τους στην αγορά εργασίας». Ο όρος «ηλικιωμένος» τα τελευταία χρόνια, λόγω της συνεχούς αύξησης του προσδοκίμου ζωής, υφίσταται μια συνεχή διαφοροποίηση και ενώ αρχικά αντιπροσώπευε ανθρώπους άνω των 65 ετών, σήμερα γίνεται λόγος για άτομα άνω των 70. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μέχρι το έτος 2050, 1 στους 5 ανθρώπους στον κόσμο θα είναι ηλικίας 60 ετών και άνω, ενώ σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση της Eurostat, η δημογραφική γήρανση της Ευρώπης θα είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα που θα απασχολήσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεδομένου ότι η Γηραιά Ήπειρος θα είναι και η πλέον γερασμένη. Όσο για τη χώρα μας, η συνεχόμενη υπογεννητικότητα σε συνδυασμό με την υπεργεννητικότητα των κατά κύματα αφικνουμένων μεταναστών, εγγίζει τα όρια της εθνοκτονίας.
Σχετικά τώρα με την «αντιπελάργηση», ο όρος ελάχιστα γνωστός στο ευρύ κοινό, σημαίνει την εκ μέρους των παιδιών αντιδωρεά, την ανταπόδοση, των ευεργεσιών και της οφειλομένης φροντίδας προς τους γέροντες γονείς τους. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι στην αρχαιότητα ο νόμος που υπαγόρευε τη φροντίδα των γονιών από τα παιδιά τους όταν μεγαλώσουν ονομαζόταν «Πελαργικός», η δε ανταπόδοση των τροφείων από τα παιδιά στους γονείς τους ονομάστηκε «αντιπελαργία» ή «αντιπελάργησις».
Τον συγκεκριμένο όρο χρησιμοποιεί ο Μέγας Βασίλειος στον 8ο Λόγο (Ομιλία) του στην «Εξαήμερο», ως διδακτικό παράδειγμα της οφειλομένης στοργής του παιδιού προς τους γονείς του: «Ἡ δὲ περὶ τοὺς γηράσαντας τῶν πελαργῶν πρόνοια ἐξήρκει τοὺς παῖδας ἡμῶν, εἰ προσέχειν ἐβούλοντο, φιλοπάτορας καταστῆσαι. Ἐκεῖνοι τὸν πατέρα ὑπὸ τοῦ γήρως πτερορρυήσαντα περιστάντες ἐν κύκλῳ τοῖς οἰκείοις πτεροῖς διαθάλπουσι, καὶ τὰς τροφὰς ἀφθόνως παρασκευάζοντες, τὴν δυνατὴν καὶ ἐν τῇ πτήσει παρέχονται βοήθειαν, ἠρέμα τῷ πτερῷ κουφίζοντες ἑκατέρωθεν. Καὶ οὕτω τοῦτο παρὰ πᾶσι διαβεβόηται, ὥστε ἤδη τινὲς τὴν τῶν εὐεργετημάτων ἀντίδοσιν ἀντιπελάργησιν ὀνομάζουσι». Με απλά λόγια: όταν οι πελαργοί γονείς μεγάλωναν και έχαναν τα φτερά τους, οπότε γίνονταν ασθενέστεροι στο πέταγμα, τα παιδιά τους αναλάμβαναν να τους φροντίζουν, να τους φέρνουν τροφή, να τους ζεσταίνουν και να τους βοηθούν να πετάξουν, αν χρειαζόταν...
Σε ό,τι έχει να κάνει με την αντιμετώπιση των ατόμων της Τρίτης Ηλικίας τα τελευταία χρόνια, έχουμε να πούμε πως η οικονομική κρίση από το 2010 και εντεύθεν με την μνημονιακή της λαίλαπα έπληξε καίρια το συνταξιοδοτικό τους εισόδημα, ως εύκολη λύση των εκάστοτε κυβερνώντων αντιμετώπισης των δημοσιονομικών, καρατομώντας τις συντάξεις και στερώντας τα αναπόφευκτα από ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Βεβαίως, και εδώ τα μεγάλα λόγια και η εκάστοτε προεκλογική υποσχεσιολογία περισσεύουν. Οι απαιτούμενες υγειονομικές υπηρεσίες και η ιατροφαρμακευτική τους φροντίδα τίθενται πλέον εν αμφιβόλω, με τις παθογένειες του Δημόσιου Συστήματος Υγείας να τους πλήττει άμεσα.
Η πανδημική κρίση που ενέσκηψε τα δύο τελευταία χρόνια ανέδειξε την παγκόσμια υποκρισία απέναντι στα άτομα της Τρίτης Ηλικίας, τα οποία, σχεδόν εγκαταλειμμένα στους διάφορους Οίκους «Ευγηρίας» (απαραίτητα τα εισαγωγικά) πλήρωσαν βαρύ το φόρο αίματος στον βωμό του κορωνοϊού. Βλέπετε, βάρυναν πολύ τόσο το Παγκόσμιο Ασφαλιστικό όσο και το Υγειονομικό Σύστημα, ιδίως με το συνεχώς αυξανόμενο προσδόκιμο ζωής, με την Ιφιγένεια, όπως πάντα, να είναι έτοιμη στην Αυλίδα τους... Ξεχνώντας, βέβαια, οι τλήμονες, το αρχαίο γνωμικό «τοιούτος γίγνου περί τους γονείς, οίους αν εύξαιο περί σεαυτόν γενέσθαι τους σεαυτού παίδας», να συμπεριφέρεσαι δηλαδή προς τους γονείς σου, όπως θα ήθελες να συμπεριφερθούν τα παιδιά σου. Κι΄ ακόμη την ιστορία με τον Σπαρτιάτη νέο που μετέφερε μέσα σε σάκο τον άρρωστο πατέρα του, προκειμένου να τον ρίξει στον Καιάδα για ν΄ απαλλαγεί απ΄ αυτόν, όταν ο πατέρας είπε στο γιο του: πάρε πίσω το σάκο, θα τον χρειαστούν τα παιδιά σου, για να ρίξουν, όταν θα ‘ρθει η ώρα, και σένα.