Περί των παιδοπόλεων...

Υψηλόβαθμο στέλεχος της αξιωματικής αντιπολίτευσης σχολιάζον δυσμενώς κάποια μέτρα αναφερόμενα σε ανήλικα παιδιά φιλοξενούμενα σε δομές, δήλωσε με κάποια σοφιστική έπαρση: «Είναι τραγικό να επαναφέρουμε με τον τρόπον αυτόν την νοοτροπία της ‘‘Βασιλικής Προνοίας’’ της Φρειδερίκης, που έστελνε τα παιδιά, τα οποία στο Γυμνάσιο δεν ήταν άριστοι, προς τις σχολές της Πάρνηθος και της Ρόδου για να γίνουν καμαριέρες και γκρουμ» (ΤΑ ΝΕΑ, 14-9-2021).
Θα παρακαλέσω την κ. Θεανώ Φωτίου να διαβάσει την ετήσια έκδοση του Α.Σ.Κ.Ι. «ΑΡΧΕΙΟΤΑΞΙΟ» του έτους 2008, για τη συνεργασία της «Βασιλικής Πρόνοιας» με την κορυφαία στην εποχή της και όχι μόνο, παιδαγωγό Καλλιόπη Μουστάκα, φίλη του Ευάγγελου Παπανούτσου και του παπα-Γιώργη Πηρουνάκη, η οποία αρθρογραφούσε στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, μέχρι το θάνατό της, το 1978. Η Κ. Μουστάκα καθώρισε εν πολλοίς, τις προϋποθέσεις και κανόνες, οι οποίοι ίσχυαν στη ζωή και την εκπαίδευση των παιδιών των παιδοπόλεων της «Β.Π.».
Έτσι, για την άμιλλα των νεαρών τροφίμων που ήταν όλα σχεδόν παιδιά φτωχών και ανέστιων χωρικών, θεσπίσθηκαν υψηλοί αλλά εφικτοί στόχοι, με κριτήρια αυστηρά, αλλά καταφανώς αντικειμενικά. Στην εκπαίδευση των τροφίμων κυριάρχησαν οι αρχές της αριστείας, με αποτέλεσμα εκατοντάδες να καταστούν αριστούχοι μαθητές, ώστε να μπορούν να υπολογίζουν μόνο στον εαυτό τους για να ξεφύγουν από τη μιζέρια, και αυτός -ο δρόμος της αριστείας- ήταν ο καλύτερος για να κατακτήσουν τη ζωή.
Ασφαλώς δεν μπορούσαν όλοι οι μαθητές να «πιάσουν» τους βαθμούς (17) που είχαν θεσπίσει για τη συνέχεια των γυμνασιακών σπουδών. Αυτό όμως απαιτούσαν τα δεδομένα της εποχής εκείνης, μετά μιας προηγηθείσας απολύτως καταστροφικής δεκαετίας (1940-1950): καταβολή μεγαλύτερης προσπάθειας απ’ όλους. Έτσι οι κοινωνικές συνθήκες και οι οικονομικές δυνατότητες και καταστάσεις ήταν πλήρως ανόμοιες και διαφορετικές απ’ αυτές της σημερινής εποχής. Η δήλωση της κ. Φωτίου, επικαλουμένη καταστάσεις του απώτερου παρελθόντος, είναι σαν να προβάλει στο παρελθόν τη γνώση του παρόντος! Επίσης, οι οικονομικές δυνατότητες της «Β.Π.» εξηρτώντο από τις πολύ περιορισμένες τότε δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας.
Εξάλλου, οι εναλλακτικές λύσεις που είχαν οι τρόφιμοι ήταν πολυάριθμες τεχνικές και επαγγελματικές σχολές, σχολές εμποροπλοιάρχων, υπαξιωματικών κ.λπ. Πάντως, οι σχολές τουριστικών επαγγελμάτων που ισχυρίζεται η κ. Φωτίου ότι πλημμύρισαν από παιδιά των παιδοπόλεων, ήταν ή ανύπαρκτες ή ελάχιστες, τουλάχιστον μέχρι το 1967, ελλείψει μαζικού τουρισμού.
Από το 15νθήμερο εξ άλλου περιοδικό «Σπίτι του παιδιού» (Παιδόπολις), το οποίο εξέδιδε ο Άγγελος Μεταξάς και ήταν υπό την αιγίδα της «Βασιλικής Προνοίας», διανέμονταν δε δωρεάν στους τροφίμους με κείμενα, πλην άλλων, της Σοφίας Μαυροειδή - Παπαδάκη, συντάκτριας του ύμνου του ΕΛΑΣ, των Μάρκου Αυγέρη και Λουκή Ακρίτα και με σκίτσα του ανεπανάληπτου Μποστ (Μποσταντζόγλου), μεταφέρω τυχαίως και ενδεικτικά από το τεύχος της 1-2-1951, τα ονόματα πέντε παιδοπολιτών των οποίων η εξέλιξη ήταν η παρακάτω:
- Λάμπρος Μυγδάλης, καθηγητής Γερμανικής Φιλολογίας,
- Ηλίας Αγρόδημος, ε.α. αντιστράτηγος,
- Δ. Κατσαντώνης, δάσκαλος,
- Δ.Χ. Κάρκος, καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης και
- Γ. Ζάχος, καθηγητής Θεολόγος κ.ά.
Στις παιδοπόλεις γνώρισα πολλά παιδιά ανταρτών του ΕΛΑΣ ή και του Δ.Σ.Ε. με τους οποίους διατηρώ ισχυρούς δεσμούς φιλίας. Παραμένουν αριστεροί, αλλά αναγνωρίζουν τον θετικό ακόμα και για πλείστους σωτήριο ρόλο που έπαιξαν στη ζωή τους οι παιδοπόλεις. Αναφέρω κάποιους ενδεικτικά: ο αείμνηστος Σταύρος Μπάκας από τη Γολά Θεσπρωτίας, ο αριστούχος γεωπόνος από τις Σέρρες Παύλος Καπόγλου, οι τέσσερις αδελφές - αδελφός Πάζιου από τα Τοπόλιανα Ευρυτανίας, ο γιατρός Σίμος Τσιλίκας, ο Διον. Ζακόπουλος από το Πωγώνι της Ηπείρου και ο επίσης αείμνηστος γεωπόνος Κώστας Δήμου από την Βωβούσα της Ηπείρου.
Κάποιοι άλλοι που πέρασαν τις φιλόξενες πύλες των Παιδοπόλεων είναι ο καθηγητής της νεοελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου Αστέριος Αργυρίου, ο διδάκτωρ Φιλοσοφίας Κρίτων Ζωάκος, ο παιδίατρος Κώστας Μπαρμπής, ο Θωμάς Ηλιόπουλος ο οποίος σαν τους Καβαφικούς ήρωες της ελληνιστικής περιόδου υπηρετεί υπερηφάνως την ελληνική γλώσσα στη μακρινή Αυστραλία. Ο χώρος, δυστυχώς, δεν επαρκεί να παραθέσω και άλλα ονόματα παιδοπολιτών.
Τέλος, θα συνιστούσα δύο βιβλία παιδοπολιτών που εξεδόθησαν πρόσφατα: του καρδιολόγου Χρήστου Βενέτη, «Κεραύνεια Όρη» εκδ. Ι. Σιδέρη και του καθηγητή Αγγλικής και Ελληνικής Φιλολογίας Περικλή Λεύκα «Σκόρπιες Μνήμες» εκδ. ΕΛΚΥΣΤΗΣ.