Ο αθλητισμός ως μοχλός ανάπτυξης

on .

 «Παπαί, Μαρδόνιε, κοίους επ’ άνδρας ήγαγες μαχησόμενους ημέας, οί ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούνται, αλλά περί αρετής» (Ηρόδοτος 8, 26). Δηλαδή: «Αλίμονο, Μαρδόνιε, με ποιους άντρες μας έφερες να πολεμήσουμε, με αυτούς που δεν αγωνίζονται για χρήματα, αλλά για την αρετή»!.

Ήταν τέτοια εποχή, αρχές Αυγούστου το 480 π.Χ., όταν ακούστηκε αυτή η φράση από τα χείλη ενός Πέρση στρατηγού μπροστά στον Ξέρξη, λίγο μετά την μάχη των Θερμοπυλών. Ήταν αδιανόητο για τους Πέρσες άρχοντες, φορείς κατά τα άλλα ενός λαμπρού πολιτισμού, να αγωνίζεται κάποιος για κάτι άλλο εκτός από τις υλικές απολαβές. Ειδικά ο αθλητισμός αντιμετωπιζόταν σαν διασκέδαση. Την ίδια εποχή στην Ελλάδα ο αθλητισμός ήταν αναπόσπαστο μέρος της αγωγής των πολιτών και οι αθλητικές εκδηλώσεις συνδυαζόταν πάντοτε με την ποίηση, το θέατρο, την μουσική, και την ρητορική.
Από τότε πέρασαν 2.500 χρόνια και αυτό έχει αλλάξει. Πλέον ο αθλητισμός στην Ελλάδα αντιμετωπίζεται είτε σαν ψυχαγωγικό παιχνίδι, είτε σαν ένα αφηρημένο ιδεώδες που δεν θα πρέπει να έχει σχέση με προσπορισμό υλικών αγαθών. Ενώ στα σχολικά προγράμματα αντιμετωπίζεται σαν μία μάλλον εθιμοτυπική διαδικασία, υποστελεχωμένη και αδιάφορη. Μπερδεμένα δηλαδή πράγματα.
Την ίδια ώρα στον υπόλοιπο κόσμο αντιμετωπίζεται τόσο σαν παιδαγωγικό μέσον όσο και σαν τομέας της οικονομίας. Στην εκπαίδευση εκτός από τακτικό μάθημα αποτελεί και αυτοτελή τομέα μέσω των αθλητικών σχολείων ως και πανεπιστημίων, ενώ παράλληλα επενδύουν σε αυτόν αναγνωρίζοντάς τον σαν έναν σημαντικό κλάδο της οικονομίας. Ξεκάθαρα δηλαδή πράγματα.
Δεν θα αναλωθώ σήμερα να εξηγήσω αυτά που περικλείονται στο «νοῦς ὑγιής ἐν σώματι ὑγιεῖ», αλλά προσπαθώντας να παρακολουθήσω την λογική των Ελλήνων διοικούντων, που είναι οπαδοί του «ερασιτεχνικού – μαζικού αθλητισμού» θα ασχοληθώ με την οικονομική διάσταση του αθλητισμού. Όχι καταθέτοντας νέες πρωτοποριακές ιδέες, αλλά παίρνοντας παράδειγμα από εφαρμοσμένες πρακτικές, και προσαρμόζοντάς τες στα ελληνικά δεδομένα. Ο αθλητισμός δηλαδή ως «προϊόν», όσο και αν ενοχλεί ακόμη και εμένα ο όρος, εξίσου με τον όρο «μαζικός» όταν αναφέρεται σε ανθρώπους.
Κατά την γνώμη μου θα πρέπει πρώτα να διορθωθεί η λάθος αντίληψη περί αθλητισμού, που φαίνεται αμέσως από τις εκφράσεις που χρησιμοποιούνται από τους ηγέτες μας περί «επαγγελματικού», «ερασιτεχνικού» ή «μαζικού» αθλητισμού. Ενδεχομένως πολλοί να μην δέχονται τον αθλητισμό ακόμη ως επιστήμη. Ακόμη και αυτοί όμως δεν μπορούν να αρνηθούν ότι όλες σχεδόν οι επιστήμες ασχολούνται με τον αθλητισμό. Στα διεθνή λοιπόν συγγράμματα σχετικά με την προπονητική ο αθλητισμός χωρίζεται στον «αθλητισμό αναψυχής» όπου κάποιος αθλείται 2 με 3 φορές την εβδομάδα, στον «αγωνιστικό αθλητισμό» όπου κάποιος προπονείται 4 με 5 φορές την εβδομάδα και έχει έναν αγώνα, και στην «θεραπευτική άσκηση» η οποία έχει ως σκοπό αφ’ενός μεν την πλήρη επανένταξη μετά από κάποιο τραυματισμό, αφ΄ετέρου δε την βελτίωση της ποιότητας ζωής σε άτομα με υφιστάμενες παθήσεις μέσα από την άσκηση. Η οποία «θεραπευτική άσκηση» πολύ σύντομα θα συνταγογραφείται!
Το δεύτερο δεδομένο έρχεται από την βιβλιογραφία όπου παρατηρείται αύξηση του χρόνου των προπονήσεων από πλευράς των αθλητών, κατά 65% σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες.
Το τρίτο δεδομένο, και θα αρκεστώ σε αυτά, έρχεται από όλους τους διεθνείς οργανισμούς (Champions League, I.A.A.F.,Euroleague, ) που διοργανώνουν τις μεγάλες αθλητικές εκδηλώσεις, οι οποίοι εδώ και πολλά χρόνια πληρώνουν ικανοποιητικά ποσά στους συμμετέχοντες, τα οποία προέρχονται από την κεντρική διαχείριση των εσόδων των αγώνων. Έτσι μαζί με τα επί μέρους έσοδα των ομάδων να μπορούν αυτές να καταστούν οικονομικά βιώσιμες προκειμένου να συντηρηθεί το «προϊόν».
Αυτά σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε τοπικό επίπεδο ένα παράδειγμα θα είναι αρκετό. Την δεκαετία του 1990 η ομάδα της Ρεάλ Μαδρίτης χρεοκόπησε. Τότε ο Δήμος της Μαδρίτης αγόρασε τις εγκαταστάσεις της Ρεάλ, την ξεχρέωσε, και στην συνέχεια τις ενοικίασε στην ομάδα για να συνεχίσει την λειτουργία της. Την σεζόν 2018/2019 μόνο το ποδοσφαιρικό τμήμα της Ρεάλ είχε εταιρική αξία περίπου 4,2 δισεκατομμύρια ευρώ και απέφερε έσοδα περίπου 757 εκατομμυρίων ευρώ. Αν προσθέσουμε σε αυτά και τους κύκλους εργασιών των υπόλοιπων τμημάτων θα αντιληφθούμε τα οφέλη από την κίνηση του Δήμου της Μαδρίτης τότε.
Υπήρχε βέβαια, και δυστυχώς για την Ελλάδα ακολουθείται ακόμη, και το μοντέλο του «κρατικοδίαιτου αθλητισμού» όπου οι αθλητές διορίζονταν στο δημόσιο ή στους δήμους. Αυτό λειτουργούσε και σε άλλες χώρες με διορισμούς σε σχετικές με τον αθλητισμό θέσεις, έχει όμως εγκαταλειφτεί. Ενώ στην Ελλάδα ισχύει με διορισμούς σε θέσεις που αγγίζουν το όριο του αστείου.
Αυτό που πρέπει λοιπόν να γίνει είναι να αντιμετωπιστεί και ο αθλητισμός σαν ένας κλάδος της οικονομίας με σκοπό την αυτόνομη βιωσιμότητά του, αλλά και την εισροή εσόδων από την παγκόσμια αθλητική – οικονομική πίτα. Να αντιμετωπιστούν οι φορείς του αθλητισμού όπως ακριβώς αντιμετωπίστηκαν και αναπτύχθηκαν, ο τουριστικός κλάδος, ο βιομηχανικός κλάδος ο γεωργικός κλάδος και άλλοι, ισόνομα και ισότιμα.
Δεν χρειάζεται κάποια ειδική γνώση απλά μια προσαρμοσμένη αντιγραφή. Εν συντομία, παραχωρήθηκαν εκτάσεις για βιομηχανικές και αγροτικές ζώνες, υλοποιήθηκαν προγράμματα επιμόρφωσης, παραχωρήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια χαμηλότοκά ή άτοκα δάνεια τα οποία πολλές φορές χαρίστηκαν, διεκδικήθηκαν προγράμματα από την Ευρωπαϊκή ένωση με 100% επιδότηση, υφίσταται τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές αναπτυξιακός νόμος με επιδότηση επενδυτικών σχεδίων έως και 80% της επένδυσης και άλλες αντίστοιχες δράσεις.
Αν μπούμε δε και στον τομέα της καινοτομίας, απλά θα σας αναφέρω ότι με την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, η ύλη που διδάχθηκα εγώ στο πανεπιστήμιο πριν από 30 χρόνια έχει αναθεωρηθεί κατά τουλάχιστον 60% !!! Μιλάμε δηλαδή για νέα γνώση. Και το κυριότερο, το ανθρώπινο δυναμικό της Ελλάδας που ασχολείται με τον αθλητισμό καθηγητές πανεπιστημίου, προπονητές και αθλητές την έχουν κάνει κτήμα τους, και τα αποτελέσματα τα είδαμε όλοι στους Ολυμπιακούς αγώνες του Τόκιο. Παγκόσμιες πρωτιές βασισμένες στην γνώση και στην δουλειά, με δυσμενείς συνθήκες προετοιμασίας. Πρωτιές οι οποίες επιτεύχθηκαν και λόγω της σύνδεσης των Πανεπιστημίων μέσω των τμημάτων τους Τ.Ε.Φ.Α.Α. και Σ.Ε.Φ.Α.Α. με τους παράγοντες του αθλητισμού. Σύνδεση που για άλλους κλάδους της οικονομίας είναι ζητούμενο, και που δηλώνει ότι κάποιοι άνθρωποι κυνηγούν στόχους με όπλο το φιλότιμο και την προσωπική τους ηθική ικανοποίηση.
Είναι αρκετά αυτά πιστεύω για να δικαιολογήσω την προτροπή μου προς τους κρατούντες να αναθεωρήσουν τον τρόπο σκέψης τους, να κατευθυνθούν προς την ανάπτυξη του «αγωνιστικού αθλητισμού» με όρους οικονομίας, και να είναι σίγουροι ότι έτσι θα ενισχύσουν στον απόλυτο βαθμό και αυτό που αυτοί εννοούν με τον όρο «ερασιτεχνικός αθλητισμός». Οι πρωταθλητές είναι πολύ λίγοι σε αριθμό σε σχέση με τον όγκο των ανθρώπων που θέλουν και θα ωφεληθούν από αυτή την ανάπτυξη μέσω των υποδομών ή των νέων θέσεων εργασίας.
Ως προς το παιδαγωγικό σκέλος, δεν θα «κρούσω ανοιχτές θύρες» καθώς όσοι έχουν λάβει ελληνική παιδεία, κατανοούν την επίδραση του αθλητισμού στην διαμόρφωση χρήσιμων πολιτών. Θα επισημάνω όμως τις δηλώσεις και τα παραδείγματα ζωής των αθλητών μας σε αντιπαραβολή με αυτά που παρακολουθούμε γύρω μας. Αν αξίζουν της προσοχής ας επανεξεταστούν οι παιδαγωγικές προεκτάσεις του αθλητισμού, και η ένταξή του σε μια διαφορετική βάση στην Ελληνική εκπαίδευση.

* Ο κ. Καννής είναι και προπονητής Καλαθοσφαίρισης