«Έλλειψη βαρύτητας» και «Διάστημα» πνεύματος παιδείας!

on .

Αναγγέλθηκε ενθουσιασμός δισεκατομμυριούχου από τη νίκη της βαρύτητας στο διάστημα έναντι αστρονομικού ποσού, όταν το βαρύ τίμημα της πείνας στη γη, που βιώνουν τώρα εκατομμύρια συνάνθρωποί μας (Αφρική, Ασία), είναι ήττα και ανατροπή της ανθρωπιάς μας. Είναι σκληρή αλήθεια, χωρίς υπερβολή, ότι κάποιοι συνάνθρωποί μας στην εξελιγμένη εποχή μας τρώνε, κυριολεκτικά, δέρματα! Ωστόσο, δισεκατομμυριούχος διέθεσε 5,5 δις  δολάρια για να κυκλοφορήσει 10 λεπτά και 18 δευτερόλεπτα στο διάστημα (με 4 λεπτά μηδενικής βαρύτητας), όταν στις οθόνες μας προβάλλονται εικόνες από τη Μαδαγασκάρη όπου παιδιά και μεγάλοι που λιμοκτονούν και πεθαίνουν της πείνας έχουν ως καθημερινή διατροφή βρασμένα δέρματα κατασκευής παπουτσιών κ.ά. συναφών αντικειμένων. 
Η συμπεριφορά του ανθρώπου εξομοιώνεται με το απέραντο χάος στο υλικό σύμπαν και αλλοτριώνεται από τη φυσική του κίνηση που είναι η ελευθερία του πνεύματος, το φως της αγάπης. Άραγε οι άνθρωποι, ως νέοι ειδωλολάτρες, αγάπησαν περισσότερο το σκότος παρά το άδυτο φως του πνεύματος που ενώνει γη και ουρανό; Ο μηδενισμός των ιστορικά βιωμένων αξιών δεν αναπληρώνεται, ούτε εκτονώνεται με το μηδενισμό της φυσικής βαρύτητας. Η ελαφρότητα και αμέλεια να ανιχνεύσουμε το Είναι μας και την «περπατησιά» μας στη γη έχει συνέπεια την αδυναμία να δούμε τον εαυτό μας μέσω του άλλου. Ο Μ. Βασίλειος χαρακτηριστικά σημειώνει: «τούτο γαρ εστι πόλις» η επανάσταση κατά της κακίας, της αδικίας, της ανελευθερίας και της απανθρωπίας, διαφορετικά μένει νεκρά και δεν συγχωρείται Η πνευματική «βαρύτητα» που αποκτάται με την παιδεία συνιστά επανάσταση κατά της αδικίας, της ανισότητας, του μίσους, της εγωκεντρικότητας, της πνευματικής ανηλικότητας, απαξίες που γειώνουν τον άνθρωπο στη διαίρεση, στη φθορά και την απελπισία. Ενώ η ενότητα με την αγάπη «ουδέποτε εκπίπτει». Ο Αλμπέρ Καμύ γράφει ότι: «Αν οι άνθρωποι δεν μπορούν ν’ αναφερθούν σε μια κοινή αξία που αναγνωρίζεται στον καθέναν από όλους, τότε ο άνθρωπος είναι ξένος για τον άνθρωπο. 
Ο επαναστάτης απαιτεί να του αναγνωρίσουν ξεκάθαρα τούτη την αξία…». Η πνευματοκρατία αντίθετα με την ειδωλοκρατία σχετίζεται με ένα κόσμο επαγγελίας, ενώ ο ήλιος του υλισμού ανατέλλει σε έναν ωκεανό απογοήτευσης (Ουίλλιαμ Τζαίημς). Η «διασυλλογική» λογική από το αρχείο διαγενεαλογικής μνήμης και πίστης, ως ιερή παρακαταθήκη, μπορεί να καθιερώσει, έναν κώδικα οικουμενικών δικαιωμάτων ώστε να μπορεί να είναι κριτής των υπολοίπων πλαισίων της κοινωνικότητας. Όλοι είμαστε προικισμένοι με αυτή τη λογική, που δεν είναι η ατομικιστική λογική, αλλά η ίδια λογική (διαπολιτισμική) για όλους, η ανθρώπινη λογική (Φερνάντο Σαβατέρ).
Οι διεθνείς οργανισμοί μαζί με τους μεγιστάνες του πλούτου προκλητικά κωφεύουν ακόμη και μπροστά στο φυσικό δίκαιο του ανθρώπου, ως υποτελείς συμφερόντων ή σκοπιμοτήτων. Τα περισσεύματα των πλουσίων είναι λυτρωμός στους ζητιάνους για επιβίωση και αγάπη, όταν είναι και αυτοί συνάνθρωποι, είναι μέλη του ίδιου είδους με τα πανανθρώπινα δικαιώματα που οι άρχοντες των εθνών ρητορικά επαγγέλλονται. Το ασυνείδητο με τα αρχέτυπα, η αριστοτελική αρετή της κοινωνικής ευδαιμονίας, η μεταφυσική ηθική (κλασική) μέχρι και η ευαγγελική παραβολή του πτωχού Λαζάρου και του πλουσίου τονίζουν και προτείνουν αφυπνιστική πολιτική παιδείας και όχι διεμβολισμό της από ακοινωνησία, «πολιτικό» βερμπαλισμό και ιδιοτέλεια. Η τεχνολογία με α-λογία, αποστασιοποιημένη του ανθρωπισμού παραχαράσσει και αλλοιώνει την αληθινή εικόνα του ανθρώπου και τη σχέση με τον Ποιητή της. Η απογείωση και προσγείωση ενός επανδρωμένου διαστημοπλοίου που είναι κατάκτηση του σύγχρονου ανθρώπου προκαλεί... Στο να συνειδητοποιήσουμε ότι το υλικό σύμπαν υστερεί στη θέα του από το έσω άπειρο και ανεξερεύνητο εαυτό μας που η εύρεσή του κομίζει τη χαρά που δεν «αίρεται». 
 
*Ο Σταμάτης Πορτελάνος είναι τ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων - Πρόεδρος Ολυμπιακού Κέντρου Φιλοσοφίας και Παιδείας.