Το καθεστώς διαχείρισης των Αστικών Αποβλήτων μας...

 Το υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης των Αστικών Στερών Αποβλήτων (ΑΣΑ) στην χώρα μας κρίνεται ανεπαρκές και αποτυπώνεται αναλυτικά στα πλαίσια της ουσιαστικής αξιολόγησης του υφιστάμενου νέου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Απόβλητων (ΕΣΔΑ 2020-2030).

Tα βασικότερα προβλήματα του υφιστάμενου καθεστώς διαχείρισης ανά κατηγορία απόβλητων, είναι ο κίνδυνος της μη επίτευξης του στόχου για την προετοιμασία των αστικών απόβλητων, με σκοπό την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση τους. Για όλα αυτά όμως, εμείς πρέπει να δούμε τι γίνεται σήμερα και

τι πρέπει να κάνουμε, γιατί, όπως έχω ξανά αναφέρει, δεν μπορώ να προβλέψω εάν θα μπει μια τάξη στη διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) και αν η άσχημη εικόνα που επικρατεί σε παρά πολλούς Δήμους της χώρας μας θα περιοριστεί.
Σήμερα η υγειονομική ταφή αποτελεί σταθερά κυρίαρχη επιλογή διαχείρισης, με ποσοστό διάθεσης αποβλήτων σε ΧΥΤΑ κοντά στο 80% των προαγόμενων ΑΣΑ. Τα ποσοστά ανακύκλωσης με προδιαλογή και ανάκτηση του συνόλου των ΑΣΑ βρίσκονται καθηλωμένα στο 16,05% και 21,6% αντίστοιχα. Η επίδοση ανακύκλωσης για χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλο ήταν στο 31% των παραγόμενων υλικών το 2018, αλλά παρά το γεγονός αυτό εμφανίζει μια διαχρονική αύξηση. Ο στόχος χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων (ΒΑ) για το 2020 ήταν 10% των παραγόμενων ΒΑ και δεν επετεύχθη (στοιχεία 5,7 % το 2018) λόγω απουσίας μέχρι και σήμερα, ολοκληρωμένου σχεδιασμού δικτύου υποδομών.
Η διαλογή στην πηγή σήμερα των ανακυκλώσιμων υλικών (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλο) ανέρχεται σε 30,8%, των παραγόμενων υλικών. Στα έργα υποδομής, παρουσιάζεται έλλειψη όλων των απαιτούμενων σύγχρονων και ολοκληρωμένων υποδομών και μονάδων διαχείρισης, λόγω καθυστερήσεων στις διαδικασίες και των τοπικών αντιδράσεων. Όλες αυτές οι ανεπάρκειες των στόχων διαχείρισης των ΑΣΑ, αποδεικνύουν τις παθογένειες του υφιστάμενου καθεστώς διαχείρισης ανά κατηγορία των απόβλητων μας, καθώς απέχουν ακόμη κατά πολύ από τον στόχο που έχει θέσει το υφιστάμενο νέο ΕΣΔΑ, με άμεσο κίνδυνο να μην επιτύχουν το στόχο για την προετοιμασία των αστικών απόβλητων μας.
Στην Περιφέρειά μας, τα στοιχεία διαχείρισης αποβλήτων, μετά τη λειτουργία της ΜΕΑ Ηπείρου, βγαίνουν βελτιωμένα σήμερα, χωρίς αυτό να αναιρεί το γεγονός της απόκλισης από τους υφιστάμενους στόχους και την ανάγκη ολοκλήρωσης των υπόλοιπων νέων υποδομών. Τι συμβαίνει όμως παραπέρα στην πόλη μας;
Το σύνολο των κάδων Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α.) αποτελούν σήμερα οι πράσινοι πλαστικοί και μεταλλικοί κάδοι, που συλλέγουν τα σύμμεικτων Α.Σ.Α (αυτά που δεν έχουν διαχωριστεί στην πηγή, ή δεν υποβλήθηκαν σε διαδικασία διαχωρισμού), τόσο τα οικιακού, όσο και τα παρεμφερή με αυτά καθώς και τα εμποροβιομηχανικού τύπου απόβλητα (ΒΕΑΣ) και οδηγούνται στην Μονάδα ΑΣΑ Ηπείρου. Αναφορικά με την χωριστή συλλογή αποβλήτων από χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλο, κυρίαρχη προσέγγιση αποτελεί η συλλογή όλων των ανακυκλώσιμων συσκευασιών των υλικών αυτών σε κοινό κάδο (μπλε κάδος) και οδηγούνται στον ΚΔΑΥ Ιωαννίνων.
Υπάρχει η σποραδική παρουσίαση μερικών ειδικών κωδώνων (μπλε κώδωνες) για το γυαλί σε εστιασμένα σημεία και οδηγούνται στον ΚΔΑΥ Ιωαννίνων. Απουσιάζει η παρουσίαση ειδικών κάδων για το χαρτί (κίτρινοι κάδοι). Λειτουργεί ένα Κέντρο Ανακύκλωσης Εκπαίδευσης Διαλογής στη Πηγή (ΚΑΕΔΙΣΠ) στην παραλίμνια περιοχή και μια Γωνία Ανακύκλωσης (ΓΑ) στην Περίβλεπτο και εκκρεμούν αρκετές από τις υπόλοιπες υποδομές διαχείρισης. Τι κρίνεται σκόπιμο να γίνει ώστε να υπάρχουν θετικά αποτελέσματα για όλους τους άμεσα εμπλεκόμενους και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο; Επιτρέψτε μου να διατυπώσω την άποψή μου.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή ανάπτυξη του δικτύου βασικών υποδομών επεξεργασίας Αστικών Στερεών Αποβλήτων (Α.Σ.Α.), αποτελεί η δραστική ενίσχυση του δικτύου χωριστής συλλογής, τόσο για τα Ανακυκλώσιμα Υλικά (Α.Υ.), όσο και για τα Βιοαπόβλητα (Β.Α). Η χωριστή συλλογή όλων των Α.Σ.Α, αποτελεί τον βασικό άξονα της ορθολογικής διαχείρισης των απόβλητων, στα πλαίσια ενδυνάμωσης της κυκλικής οικονομίας και της αειφόρου ανάπτυξης. Για την ανάπτυξη ενός δικτύου χωριστής συλλογής, στην Περιφέρειά μας σημαντικό ρόλο καλούνται να παίξουν οι Δήμοι μας και ο ΦΟΔΣΑ, με τις παρεμφερείς υποδομές τους (Πράσινα Σημεία - Γωνίες Ανακύκλωσης - Κινητά Πράσινα Σημεία, τα ΚΑΕΔΙΣΠ, ΣΜΑ, Μ.Ε.ΑΣΑ κλπ.).
Βέβαια, σε εφαρμογή της παραπάνω πρότασης, κρίνεται σκόπιμο ο επανασχεδιασμός και η νέα χωροθέτηση των κάδων συλλογής, ώστε γρήγορα να κυριαρχήσουν τα συστήματα της χωριστής συλλογής και ανακύκλωσης και να μειωθεί η συλλογή σύμμεικτων και υπολειμματικών, αστικών στερεών αποβλήτων. Γνώμη μου είναι ότι δεν υπάρχει σήμερα κενό που μπορεί να επικαλεσθεί κάποιος για την συλλογή των ανακυκλώσιμων αυτών υλικών, απλώς υπολείπεται ένας μικρός σχεδιασμός και η απόκτηση του εξοπλισμού συλλογής και μεταφοράς (κάδοι, οχήματα).
Συνεπώς, σκοπός είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών εφαρμογής του νέου ισχύοντα ΕΣΔΑ 2020-2030 και, όπως ανέφερα, οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να δρομολογήσουν τις διαδικασίες και δράσεις για την υλοποίηση των δικτύων χωριστής συλλογής και συνακόλουθων έργων υποδομής.
Εύχομαι σύντομα να ακούσουμε και να δούμε κάτι καλύτερο.

* Ο Δημήτρης Μακρής είναι Πολιτικός Μηχανικός Τ.Ε., ειδικευμένος σε υδραυλικά έργα υποδομής.