2021-2027: Ένα Αναπτυξιακό Μέλλον για την Ήπειρο…

on .

 Η Ήπειρος, όπως και το σύνολο της Επικράτειας, την περίοδο 2021-2027, αποτελεί αντικείμενο μεγάλης έντασης ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών παρεμβάσεων.

Η νέα Δέσμη της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Συνοχής (2021-2027), από κοινού με τους πόρους του Μηχανισμού / Ταμείου Ανάκαμψης, θέτουν τους κάτωθι αναπτυξιακούς άξονες: -Μία «ευφυέστερη Ευρώπη», μέσω της καινοτομίας, ψηφιοποίησης, οικονομικού μετασχηματισμού & στήριξης των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων.
- Μία πιο «Πράσινη Ευρώπη», «Free Carbon», σε συντονισμό με τη Συμφωνία του Παρισίου, η οποία επενδύει στην ενεργειακή μετάβαση, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες και στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
- Μία πιο συνδεδεμένη Ευρώπη, με στρατηγικά δίκτυα μεταφορών και ψηφιακά δίκτυα.
-Μία πιο Κοινωνική Ευρώπη, που προάγει τα κοινωνικά δικαιώματα, στηρίζει την ποιοτική απασχόληση, την εκπαίδευση, την άρση των διακρίσεων και την ισότιμη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.

Ήπειρος: Από τις υλοποιημένες παρεμβάσεις στις προοπτικές
Στα πλαίσια των Ευρωπαϊκών Πολιτικών Μεταφορών και Συνοχής, υλοποιήθηκαν ή ολοκληρώνονται μεταξύ άλλων η «Εγνατία» και «Ιόνια Οδός», ο Λιμένας Ηγουμενίτσας, αίροντας τη ΒΔ Ελλάδα από την φυσική γεωμορφολογική της απομόνωση. Δρομολογήθηκαν ή δρομολογούνται άλλα κρίσιμα έργα, στην κορυφή των οποίων βρίσκονται: ο (πολύπαθος) άξονας Ιωάννινα/ Κακαβιά, ενώ η νέα οδική αρτηρία Τρίκαλα - Εγνατία (Ε65), -εγκεκριμένη από την Κομισιόν- δίνει στην Ήπειρο μία εναλλακτική οδική σύνδεση, στην Εγνατία Οδό.
Η περιοχή ωστόσο, μερικά μόνον επωφελήθηκε από την απελευθέρωση των ευρωπαϊκών αερομεταφορών: Η μεν πρόσβαση στην αεροπορική αγορά νέων αερομεταφορέων επέφερε οφέλη για τους καταναλωτές, κατοίκους, επιχειρούντες και επισκέπτες (αύξηση αεροπορικών δρομολογίων, ανταγωνιστικές τιμές). Η δε επικείμενη (επαν)ένταξη υδροπλάνων στο περιφερειακό δίκτυο (π.χ. Ιωάννινα/ Κέρκυρα/ Παξοί), θα ενισχύσει την προσπελασιμότητα με άλλα ανεπτυγμένα τουριστικά κέντρα.
Οι περιορισμένες ωστόσο (δραματικά, ιδίως τους χειμερινούς μήνες), δυνατότητες του Αερολιμένα Ιωαννίνων, να ανταπεξέλθει σε δυσμενείς μετεωρολογικές συνθήκες προσγείωσης και απογείωσης, στερεί στην ευρύτερη περιοχή της ΒΔ Ελλάδας, τη δυνατότητα να αντλήσει, ουσιαστικά, τα πλεονεκτήματα των «ανοιχτών Ευρωπαϊκών ουρανών», παράλληλα αποδυναμώνει το γεωπολιτικό της ρόλο.
Η νέα κατεύθυνση για τον συγκοινωνιακό τομέα της Ηπείρου –σύστοιχη με τις κοινοτικές επιταγές- αποτελεί μία ολοκληρωμένη περιφερειακή στρατηγική βιώσιμων μετακινήσεων / κινητικότητας: Υποδομές/ Μέσα Μεταφορών, Πληροφόρηση Πολιτών & Συμμετοχή.
Η Κοινή Αγροτική Πολιτική των Βρυξελλών, προώθησε, από συστάσεως της, την (ισχυρή) οικονομική στήριξη του πρωτογενή τομέα, ενισχύοντας το εισόδημα (και) του αγροτικού πληθυσμού της Ηπείρου.
Στη νέα περίοδο, η προτεραιότητα εστιάζεται στη διεθνή ανάδειξη του «brand» της «Ελληνικής Διατροφής» και της παραγωγής εγχώριων προϊόντων υψηλής ποιότητας, με ηπειρωτική ταυτότητα. Η αγροτική κατάρτιση, με έμφαση στην προσέλκυση των νέων στις δραστηριότητες του τομέα, βρίσκεται στην κορυφή των στόχων –η δε τοπική στρατηγική έχει τις προϋποθέσεις επίτευξης των Ευρωπαϊκών/ Εθνικών στοχεύσεων.
Οι Τεχνολογίες Πληροφόρησης & η Καινοτομία -οι οποίες αποτελούν την «αιχμή του δόρατος» στο αναδυόμενο διεθνές αναπτυξιακό τοπίο- καταργούν τις αποστάσεις και ανατρέπουν παραδοσιακά αναπτυξιακά πρότυπα.
Η Ήπειρος -σε ένα κομβικό γεωπολιτικό χώρο- διαθέτει δυναμικό και ερευνητικές προϋποθέσεις, ακόμη περισσότερο, συγκεντρώνει βασικά προαπαιτούμενα προσέλκυσης στελεχιακού δυναμικού και έργων επενδυτικού ενδιαφέροντος. Οι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές πρωτοβουλίες συγκρότησης ενός νέου Τεχνολογικού Πόλου στα Ιωάννινα, το πιστοποιούν. Εκ των πραγμάτων, αναφύεται το ζήτημα της σχέσης του με το υφιστάμενο Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου (ΤΠΗ), ενός εμβληματικού έργου, που εντάχθηκε το 1994 στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ηπείρου και εγκαινιάστηκε λίγα χρόνια αργότερα.
Σημειώνεται ότι το Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου, σχεδιάστηκε για να συνδέσει την τοπική έρευνα, σε κρίσιμους θετικής κατεύθυνσης τομείς, με το εγχώριο εκείνο παραγωγικό δυναμικό, που επιδέχονταν εισαγωγή καινοτομίας, με δεύτερο βήμα τη διάχυση των αποτελεσμάτων και της συνεργασίας με το ευρύτερο οικονομικό ιστό της περιφέρειας. Το μετέωρο βήμα του ΤΠΗ, επιβάλλει την αξιολόγηση -σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία- πριν από κάθε άλλη ενέργεια καινούργιας ένταξης στη νέα δέσμη.
Η προστασία και ανάδειξη του μοναδικού πλούτου, του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της Ηπείρου, αποτελεί κύριο και κρίσιμο άξονα κάθε δράσης (και) σ΄ αυτή την προγραμματική περίοδο. Τόσο η περιβαλλοντική ευρωπαϊκή στρατηγική, όσο και η στροφή της ΕΕ στις καθαρές μορφές ενέργειας –κυρία στόχευση της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής και εθνική πρόθεση- δεν μπορεί παρά να είναι συμβατή «κατά γράμμα», με τις πρακτικές των μέτρων/ δράσεων/ έργων στην εξεταζόμενη περιοχή.
Η (επαν)εξέταση των όρων εγκαθίδρυσης δομών αιολικής -ή και άλλης ενέργειας- τοπική υποχρέωση και όχι μόνον της κεντρικής εξουσίας- καθίσταται, πλέον, επιτακτική. Η περιοχή, δεν μπορεί να είναι παθητικός αποδέκτης «εισαγόμενων», αν όχι επιβαλλόμενων προϋποθέσεων χωροθέτησης, ερήμην των τοπικών φορέων.

Στροφή σε καινοτόμο αναπτυξιακή πολιτική
Από τις απαρχές της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Περιφερειακής Πολιτικής για τη μείωση των κοινωνικών, οικονομικών και (αργότερα) εδαφικών ανισοτήτων στις διάφορες περιοχές των χωρών μελών της, η αναπτυξιακή στρατηγική της Ηπείρου επικεντρώθηκε αρχικά -και ορθώς- στη δημιουργία / βελτίωση των τεχνικών και κοινωνικών υποδομών της. Για να προσανατολιστεί μετά το 2014 και με έμφαση στους προσανατολισμούς της νέας δέσμης (2021-2027), στη νέα οικονομία: Καινοτομία, κλιματική αλλαγή, προώθηση σύγχρονων και ανταγωνιστικών μορφών επιχειρηματικότητας, προαγωγή ίσων ευκαιριών, άρση διακρίσεων –και όπως πάντα, καταπολέμηση της ανέχειας.
Αυτός είναι ο «φέρων οργανισμός», επί του οποίου θα οικοδομηθούν οι σύγχρονες αναπτυξιακές προσεγγίσεις της ΕΕ -με την ισότιμη συμμετοχή της χώρας στις διαδικασίες λήψεως αποφάσεων- και θα προωθηθούν: οι «ευφυείς πόλεις», η κυκλική οικονομία, η θαλάσσια χωροταξία.
Η (συν)διαμόρφωση των τοπικών αναπτυξιακών προτεραιοτήτων 2021-2027, συμβατών με τις προαναφερθείσες -οι οποίες είναι υπό κατάρτιση και κατ’ αρχήν έγκριση σε κύριες οικονομικές πτυχές- θα πρέπει να λάβει σοβαρά ότι: πέραν των όσων προτάθηκαν, είναι ο ιδιωτικός τομέας -τραυματισμένος και σε ορισμένες περιπτώσεις «ακρωτηριασμένος» από τη δεκαετή σεισμική κρίση και από την αρνητική συγκυρία της πανδημίας- που αποτελεί την κρισιμότερη μεταβλητή η οποία θα προσδιορίσει το μέλλον και τη μορφή του μελλοντικού αναπτυξιακού τοπίου της Ηπείρου. Το Ταμείο Ανάκαμψης εκεί στοχεύει, πρωτίστως δε, στην αποκατάσταση των συνεπειών του Covid-19. Συνιστούν δε, από κοινού με τις παρεμβάσεις της Πολιτικής Συνοχής, το κατ’ εξοχήν εργαλείο της απολύτως αναγκαίας ενδογενούς ανάπτυξης: Εμφατικά δε, στη στήριξη της (πολύ) μικρής Επιχειρηματικότητας και στην εγκαθίδρυση ενός πνεύματος προώθησης κάθε μορφής νεοφυών δραστηριοτήτων, από νέους.
Μόνον μ’ αυτόν τον τρόπο, θα ενισχυθεί η περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και η επενδυτική ελκυστικότητα της, προαπαιτούμενο για την επίτευξη της κύριας διακύβευσης ενός Αναπτυξιακού Σχεδίου: την αύξηση των (ποιοτικών) δεικτών διαβίωσης, με παράλληλο στόχο την ουσιαστική κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή.
«Μία Ένωση πιο κοντά στους πολίτες της» -όπως ρητά στοχεύει η Ε.Ε. στους προαναφερθέντες προγραμματισμούς της για την «Πράσινη Συμφωνία» / «Νέα Γενιά», προϋποθέτει ότι η κατάρτιση του Αναπτυξιακή Σχεδίου 2021-2027, θα συνδιαμορφωθεί ανοιχτά από τους πολίτες της και όχι ερήμην αυτών. Αυτό, συνιστά τη μείζονα πρόκληση για την Περιφέρεια.