Ο υπόδουλος Ελληνισμός κατά τον 18ο αιώνα…

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης οι Έλληνες περιέπεσαν σε άθλια κατάσταση. Το εμπόριο είχε καταστραφεί τελείως. Κατά τον 17ο αιώνα αλλάζει η κατάσταση για το υπόδουλο γένος. Από την εποχή αυτή οι Έλληνες με τον τρόπο τους εισχωρούν στο ευρωπαϊκό εμπόριο.

Σαν πράκτορες των Γάλλων μάλιστα απέκτησαν πολλά κέρδη. Η ανάπτυξη των ελληνικών παροικιών στις ευρωπαϊκές χώρες έδωσε νέα ώθηση στο ναυτικό εμπόριο. Όταν μάλιστα ιδρύθηκε ναυτικός στόλος στην Ύδρα, στις Σπέτσες και στα Ψαρά, παρατηρείται μεγάλη ανάπτυξη στο εμπόριο. Τα μικρά ιστιοφόρα που διεξήγαν στην αρχή το εμπόριο αντικαταστάθηκαν με μεγάλα πλοία που όργωναν την Μεσόγειο και έφταναν σε όλα τα Μεσογειακά λιμάνια.
Τα μεγάλα πλοία ήταν οπλισμένα με κανόνια και με έμπειρα πληρώματα για να αντιμετωπίζουν τους Αλγερινούς και άλλους Πειρατές. Τα πλοία αυτά, σε περιπτώσεις πολέμων, μετατρέπονταν σε πολεμικά με εμπειροπόλεμους μαχητές.
Την περίοδο αυτή εκτός από την οικονομική ανάπτυξη έχουμε και πνευματική. Πολλές κοινότητες ίδρυαν σχολεία, πλήρωναν δασκάλους και έστελναν υποτρόφους σε ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια.
Οι αρχές της Γαλλικής Επανάστασης γρήγορα έφτασαν και στην Ελλάδα και δημιούργησαν ευνοϊκό κλίμα. Κατά τα τέλη του 17ου αιώνα ιδρύθηκε η Πατριαρχική Σχολή στο Φανάρι και άρχισαν να ιδρύονται και άλλες σχολές σε διάφορες πόλεις, όπως στην Πάτμο, στα Γιάννενα και αλλού. Η Παιδεία αναπτύχθηκε περισσότερο και φωτισμένοι δάσκαλοι δίδασκαν και τόνωναν το εθνικό φρόνημα. Είναι οι διδάσκαλοι του Γένους: Ο Ηλίας Μηνιάτης, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Νικηφόρος Θεοτόκης και άλλοι που υπηρέτησαν την Παιδεία και το έθνος. Την εποχή αυτή παρουσιάζεται και ο Πατροκοσμάς, ο οποίος με την θερμότητα των λόγων του βοήθησε τους υπόδουλους να κρατήσουν την πίστη τους και το εθνικό τους φρόνημα. Επίσης, ο Αδαμάντιος Κοραής προσέφερε πολλά. Με τα βιβλία του επεδίωξε την μόρφωση των Ελλήνων και νουθετούσε το Γένος.
Αρματολοί και κλέφτες
Οι αρματολοί και κλέφτες αποτελούν τα πρώτα ένοπλα σώματα που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας. Τους αρματολούς τους χρησιμοποιούσαν οι Τούρκοι για να φρουρούν τα περάσματα σε ορεινές περιοχές. Αρχηγός των αρματολών ήταν ο καπετάνιος και το τμήμα που φρουρούσε λεγόταν αρματολίκι.
Οι κλέφτες ήταν εκείνοι οι άντρες που δεν μπορούσαν να ζήσουν κάτω από τον τούρκικο ζυγό. Κατέφευγαν στα βουνά και ζούσαν ελεύθεροι, χωρίς τις καταπιέσεις των Τούρκων.
Μεταξύ των αρματολών και των κλεφτών υπήρχε ένα κοινό γνώρισμα, το μίσος εναντίον των Τούρκων. Αρματολοί και κλέφτες από κοινού πολεμούσαν τον κατακτητή και βοηθούσαν τους ραγιάδες. Πολλές φορές οι Τούρκοι, σε δύσκολες περιστάσεις προσεταιρίζονταν τους κλέφτες, οι οποίοι έτσι γίνονταν αρματολοί. Οι αρματολοί και οι κλέφτες ήταν παιδιά του ελληνικού λαού και υπερασπιστές των υπόδουλων και αποτελούσαν την τιμή και την αξιοπρέπεια του Γένους.
Αυτοί απετέλεσαν την «μαγιά» της Επανάστασης, τους πυρήνες γύρω από τους οποίους συσπειρώθηκε το έθνος για την αποτίναξη του ζυγού.
Τα γεγονότα πριν από την Επανάσταση
Οι Κοινότητες που ιδρύθηκαν, η Εκκλησία που στήριξε τους υπόδουλους και κρατούσε ακμαία την πίστη και το φρόνημα, η ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας, οι αρματολοί και οι κλέφτες, στάθηκαν τα ερείσματα για την επιβίωση του ελληνισμού και οι βάσεις για την εθνική αποκατάσταση.
Και άλλοι εξωτερικοί παράγοντες βοήθησαν στην αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Ένας παράγοντας ήταν η Ρωσία και η πολιτική της. Κατά χρονικά διαστήματα εκμεταλλευόταν τον πόθο των υπόδουλων Ελλήνων και προκαλούσαν επαναστατικά κινήματα, δημιουργώντας έτσι προβλήματα στους Τούρκους. Ένα τέτοιο κίνημα ήταν το κίνημα υπό τους Αλέξιο και Θεόδωρο Ορλώφ.
Το κίνημα αυτό του 1769 απέτυχε και το πλήρωσαν ακριβά οι υπόδουλοι. Άλλο κίνημα είναι εκείνο του Λάμπρου Κατσώνη, το 1788. Ο Λάμπρος Κατσώνης με λίγα πλοία έφτασε στην Ελλάδα. Εγκαταλείφτηκε όμως από τη Ρωσία, η οποία το 1792 συνήψε ειρήνη με την Τουρκία. Ο Λάμπρος Κατσώνης κατήγγειλε την Αικατερίνη της Ρωσίας για τη στάση της.
Άλλος εξωτερικός παράγοντας ήταν οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, που βρήκαν μεγάλη απήχηση στον υπόδουλο Ελληνισμό. Ο Ρήγας Φεραίος, που είχε ενστερνιστεί τις ιδέες αυτές οραματίστηκε την εξέγερση όλων των λαών εναντίον της απολυταρχίας του Σουλτάνου.
Συνέταξε το «Θούριο» που συγκίνησε ιδιαίτερα τους Έλληνες. Εκτύπωσε στη Βιέννη χιλιάδες προκηρύξεις, καθώς και τον «Χάρτη της Μ. Ελλάδος». Και αυτή η επαναστατική κίνηση μετά την εκτέλεση του Ρήγα έπαυσε να υπάρχει. Όμως, ο ηρωικός θάνατος του Ρήγα στάθηκε παράδειγμα για τον υπόδουλο ελληνισμό. Τα τελευταία του λόγια: «Αρκετόν σπόρο έσπειρα. Τον καρπόν θα θερίσει το έθνος μου» έμειναν στη συνείδηση του έθνους.
Η Φιλική Εταιρεία
Κατά το προπαρασκευαστικό χρονικό διάστημα το Έθνος ήταν ανήσυχο και προσπαθούσε να βρει τον δρόμο του. Είχαν αρχίσει να ιδρύονται μυστικές οργανώσεις, όπως η «Φιλόμουσος Εταιρεία» με μορφωτικούς σκοπούς, αλλά στο βάθος επαναστατικούς. Η οργάνωση όμως που συγκέντρωσε την προσοχή του υπόδουλου έθνους ήταν η Φιλική Εταιρεία. Ιδρύθηκε στην Οδυσσό το 1814 από τους Νικόλαο Σκουφά, Εμμανουήλ Ξάνθο και Αθανάσιο Τσακάλωφ. Πρώτα από τους ιδρυτές καθορίστηκαν οι σκοποί της Εταιρείας και ο τρόπος με τον οποίον θα γινόταν η μύηση των μελών της.
Βασικός σκοπός ήταν η συγκέντρωση χρημάτων και όπλων και η ψυχολογική προετοιμασία του έθνους για την Επανάσταση. Αρχικά την αρχηγία την πρόσφεραν στον Καποδίστρια, την οποία δεν αποδέχτηκε. Μετά απευθύνθηκαν στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ο οποίος αποδέχτηκε και ανέλαβε την εξουσία. Το 1820 ο ηγέτης της Φιλικής Εταιρείας κάλεσε τα στελέχη στο Ισμαήλιο της Βεσσαραβίας για να λάβουν σχετικές αποφάσεις. Αποφασίστηκε η κήρυξη της Επανάστασης να αρχίσει από τη Μολδοβλαχία. Μετά από την απόφαση αυτή ο Αλέξανδρος Υψηλάντης τον Φεβρουάριο του 1821 μπήκε στο Ιάσιο. Από αυτή τη στιγμή ουσιαστικά άρχισε η Επανάσταση.