Ο κορωνοϊός και οι «φυλές» του… (Μία κοινωνιολογική προσέγγιση) ➤ Του ΓΙΑΝΝΗ ΓΙΩΣΑ, Φιλόλογου - Συγγραφέα

on .

Η πανδημία του κορωνοϊού με τη δωδεκάμηνη και πλέον διάρκειά του και όσα στο διάστημα αυτό, πρωτοφανή, παγκοσμίως επέφερε, παύει να είναι ένα απλό υγειονομικό - επιδημιολογικό φαινόμενο και προσλαμβάνει κοινωνικοπολιτικές διαστάσεις.
Ένας πολύ δύσκολος χρόνος έχει ήδη συμπληρωθεί από την έναρξή της και οι άνθρωποι σε όλον τον κόσμο προσπαθούν να διαχειριστούν την πρωτοφανή αυτή κατάσταση που έχει διαμορφωθεί. Χιλιάδες θάνατοι και εκατομμύρια νοσούντων, κλειστές οικονομίες, συνεχή lockdown είναι επόμενο να επηρεάζουν στον μέγιστο βαθμό τους ανθρώπους που έχουν πλέον βρεθεί αντιμέτωποι με μια νέα πραγματικότητα. Έτσι, ο καθένας από μας προσπαθεί να βρει τον δικό του τρόπο για να αποδεχτεί και να προσαρμοστεί στην κατάσταση που ασκεί αναμφισβήτητη επιρροή. Η προσαρμοστικότητα, άλλωστε, αποτελούσε από το ξεκίνημα της μακραίωνης πορείας του ανθρώπινου όντος στον Πλανήτη το μεγάλο του πλεονέκτημα για την επιβίωσή του.
Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον μελέτη που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, της Νορβηγίδας ερευνήτριας Μίμι Λαμ, των στοιχείων της οποίας θεωρώ χρήσιμο να σας καταστήσω κοινωνούς. Σύμφωνα με την εν λόγω ερευνήτρια υπάρχουν δεκαέξι διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν την «εποχή Covid». Η επιστήμονας του Πανεπιστημίου του Μπέργκεν υποστηρίζει πως διαπίστωσε την ύπαρξη τουλάχιστον 16 διαφορετικών «τύπων προσωπικότητας Covid-19», ο καθένας με το δικό του διακριτό «προφίλ» νοοτροπίας και συμπεριφοράς απέναντι στον κορωνοϊό και στους ανθρώπους γύρω του.
Σύμφωνα με τη σχετική δημοσίευση που έκανε στο περιοδικό Κοινωνικών Επιστημών «Humanities and Social Sciences Communications», η Λαμ εκτιμά ότι «αυτές οι αναδυόμενες συμπεριφορικές ταυτότητες Covid-19 απορρέουν από τις ήδη υπάρχουσες κοινωνικές και πολιτικές ταυτότητες του καθενός» και όπως εξηγεί «οι μεγάλες διαφοροποιήσεις που εντοπίζονται μεταξύ των διαφόρων ομάδων εξηγούν την πολιτικοποίηση της πανδημίας, το ανεξέλεγκτο ρατσισμό, τις διακρίσεις και τις συγκρούσεις που παρατηρούνται τώρα και σε κάθε περίοδο πανδημίας ιστορικά». Όπως σε κάθε περίσταση, ο άνθρωπος επιδιώκει να ενσωματώνεται μέσα σε ομάδες όπου θα νιώσει πιο ασφαλής και αποδεκτός για τις απόψεις του και τις επιλογές του, ενώ αυτό εντείνεται σε ακραίες περιόδους, όπως αυτή της πανδημίας. Όπως τονίζει η ερευνήτρια, η παγκόσμια πανδημία COVID-19 μάς ενώνει εξαιτίας ενός κοινού ιού, αλλά μας χωρίζει εξαιτίας των νέων αναδυόμενων ταυτοτήτων που δημιουργούνται.
Η ερευνήτρια, μελετώντας τις παγκόσμιες αντιδράσεις απέναντι στην πανδημία, κατέληξε σε δεκαέξι τύπους ανθρώπων, δεκαέξι «ομάδες» με βάση την προσωπικότητα των μελών τους που συσπειρώνονται κάτω από την κοινή αντίληψη και προσέγγιση γύρω από την Covid-19. Ιδού οι δεκαέξι «φυλές» της. 1. Οι αρνητές: Είναι εκείνοι οι οποίοι υποβαθμίζουν συστηματικά την απειλή του κορωνοϊού και προσπαθούν να ζουν οι ίδιοι όπως πριν την πανδημία, σαν να μην έχει αλλάξει τίποτε. Παράλληλα, προσπαθούν να πείσουν και τους άλλους να δουν τα πράγματα και να ζήσουν με τον ίδιο τρόπο. 2. Οι μεταδότες: Η ομάδα αυτή θέλει σκοπίμως να εξαπλώσει τον κορωνοϊό θεωρώντας ότι έτσι θα επιτευχθεί πιο γρήγορα η «ανοσία της αγέλης» και η επιστροφή στην κανονικότητα. 3. Οι βλαβεροί: Μια ιδιαίτερη ομάδα στην οποία ανήκουν άτομα τα οποία προσπαθούν να βλάψουν επίτηδες τους άλλους, για παράδειγμα φτύνοντάς τους ή βήχοντας πάνω τους. 4. Οι ρεαλιστές: Αναγνωρίζουν τη νέα πραγματικότητα και τους κινδύνους της πανδημίας, ενώ προσαρμόζουν ανάλογα τη συμπεριφορά τους με κάθε εξέλιξη. 5. Οι ανήσυχοι: Πασχίζουν να ενημερώνονται συνεχώς για τον κορωνοϊό και να μένουν ασφαλείς, σε μια προσπάθεια να διαχειριστούν τη συνεχή ανασφάλεια και τον φόβο τους. 6. Οι στοχαστικοί: Οι άνθρωποι αυτοί έχουν τάσεις απομόνωσης και βρίσκουν την πανδημία ως μια ευκαιρία για να στοχαστούν πάνω στη ζωή, στον κόσμο και στον θάνατο. 7. Οι αποθησαυριστές: Αυτοί που θέλουν να είναι πάντα προετοιμασμένοι για κάθε εξέλιξη. Συχνά οδηγούνται σε πανικόβλητες αγορές και συσσωρεύουν προϊόντα, ώστε να είναι πάντα εφοδιασμένοι με τα απαραίτητα. 8. Οι ανίκητοι: Στην ομάδα αυτοί εντάσσονται κυρίως νέοι άνθρωποι, οι οποίοι πιστεύουν ότι είναι άτρωτοι από τον κορωνοϊό. Ως αποτέλεσμα αδιαφορούν σε μεγάλο βαθμό για τα μέτρα πρόληψης. 9. Οι επαναστάτες: Επιλέγουν να αψηφήσουν τα περιοριστικά μέτρα λόγω πανδημίας όχι τόσο γιατί αρνούνται την ύπαρξη του ιού, αλλά επειδή θεωρούν ότι περιορίζουν τις ατομικές τους ελευθερίες και επιλογές. 10. Οι επικριτικοί: Οι συγκεκριμένοι τύποι ανθρώπων φορτώνουν συνεχώς στους άλλους τις δυσαρέσκειες και τους φόβους τους, ενώ αποφεύγουν τις δικές τους ευθύνες. 11. Οι εκμεταλλευτές: Όπως και σε κάθε περίπτωση υπάρχουν και όσοι βλέπουν την πανδημία ως μια ευκαιρία για να κερδίσουν περισσότερη δύναμη, κέρδος ή ως μια δικαιολογία για την άσκηση βίας. 12. Οι καινοτόμοι: Στον αντίποδα υπάρχουν κι αυτοί που βλέπουν την πανδημία ως μια ευκαιρία εξέλιξης, ώστε να σχεδιάσουν νέους τρόπους αντιμετώπισης της πανδημίας ατομικά και συλλογικά. 13. Οι υποστηρικτικοί: Δείχνουν με κάθε τρόπο την υποστήριξή τους στους άλλους. 14. Οι αλτρουιστές: Όσοι βοηθούν έμπρακτα τους ευάλωτους, τους ηλικιωμένους και τους μοναχικούς. 15. Οι πολεμιστές: Όλοι όσοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά του κορωνοϊού με διάφορους τρόπους, όπως το υγειονομικό προσωπικό. 16. Οι βετεράνοι: Υπάρχουν, τέλος, κι αυτοί που έμαθαν καλά το μάθημά τους. Όσοι αρρώστησαν στο παρελθόν από άλλους κορωνοϊούς, όπως SARS και MERS, και τώρα πια είναι πρόθυμοι να τηρήσουν τους περιορισμούς.
Δεν ξέρω σε ποια ομάδα ή ομάδες εντάσσει ο καθένας τον εαυτό του. Το σίγουρο είναι ότι η μετά κορωνοϊό εποχή δεν θα μας βρει ίδιους, ούτε εμάς ούτε την κοινωνία. Θα περάσει καιρός για να ξαναβρούμε την κανονική μας κανονικότητα. Ας ελπίσουμε ότι αυτή η συνταρακτική αλλαγή θα λειτουργήσει για τη βελτίωσή μας ως άτομα, ως κοινωνικό σύνολο και ως παγκόσμια κοινότητα, στη σχέση αλληλεπίδρασης που αυτονόητα υφίσταται.