Ανάγκη σύζευξης της Πολιτικής με την Ηθική...

Από το 2010 που η χώρα μας εισήλθε βιαίως στα μνημόνια κάτω από την ασφυκτική πίεση του Δ.Ν.Τ έως και σήμερα, βιώνει μια τεράστια οικονομική κρίση ως απόρροια της πολιτικής, κοινωνικής και ηθικής παρακμής του τόπου.

Η κρίση ανοίγει τα μάτια, τουλάχιστον σε όσους θέλουν να τα ανοίξουν και μας δείχνει με τρομερή διαύγεια όσα από χρόνια συνόδευαν τον δημόσιο βίο και ενώ θα έπρεπε να τα έχουμε αποτινάξει ως λαός και να φέρουμε κάθαρση, συρόμαστε ακόμη πίσω από ανήθικες πολιτικές.
Όλα τα ζητήματα, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά, έχουν μια ηθική διάσταση. Είναι εύλογο λοιπόν να αναρωτιέται κανείς ποια είναι η σχέση πολιτικής και ηθικής.
Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα κορυφαία πνεύματα έχουν ασχοληθεί με το ερώτημα αυτό. Ο Θουκυδίδης, στο Διάλογο Αθηναίων και Μηλίων, περιγράφει τη σύγκρουση δύο αντιλήψεων στις διακρατικές σχέσεις. Αυτής που στηρίζεται στην ισχύ και αυτής που στηρίζεται στην επίκληση του δικαίου. Ο Machiavelli, με τον «Ηγεμόνα» του, επιχείρησε να διατυπώσει τους κανόνες της αποτελεσματικής διοίκησης στην εποχή του, οπότε ήρθε αντιμέτωπος με το ζήτημα της δημόσιας ευθύνης του Ηγεμόνα να προάγει συνεχώς το καλό της πατρίδας του και των υπηκόων του μέσω της επιλογής των ενεργειών που απαιτούνται για αυτό το σκοπό.
Ο Machiavelli δεν διαχωρίζει την ηθική από την πολιτική, ούτε είναι υπέρμαχος του κυνισμού, αλλά επιθυμεί να πείσει τους συγχρόνους του ότι, σε σχέση με την επιδίωξη της χίμαιρας της τέλειας πολιτείας, ορθότερη και συνετότερη είναι η ικανοποίηση των απαιτήσεων και των αναγκών που υπαγορεύονται από τις συνθήκες της πραγματικής πολιτείας.
Η ηθική και η πολιτική δεν είναι ασύμβατες μεταξύ τους. Αντίθετα, μπορεί να υπάρξει η σύζευξή τους αρκεί ο ίδιος ο πολιτικός να θέλει να ακολουθήσει την ηθική. Τότε είναι που η Δημοκρατία γίνεται πράξη και ενισχύεται η λειτουργία της μέσα στην κοινωνία. Διότι, ας μην ξεχνάμε, ότι ο ρόλος της πολιτικής είναι να συμβάλλει στην επίλυση των προβλημάτων των πολιτών μέσω της ενδυνάμωσης των δημοκρατικών θεσμών.
Γι’ αυτό και οι πολιτικοί οφείλουν πρωτίστως να σέβονται το Σύνταγμα και τους νόμους του Κράτους. Η συμμόρφωσή τους βέβαια πρέπει να είναι έμπρακτη και όχι τυπική. Καθώς πολλές από τις πράξεις τους και τις συμπεριφορές τους δεν τις κρίνουμε μόνο πολιτικά, αλλά και ηθικά. Έτσι, κρίνουμε ηθικά -και όχι μόνο πολιτικά- ένα πολιτικό πρόσωπο που θεωρούμε διεφθαρμένο. Επίσης, αποτελεί αναγκαία «ηθικοποίηση της πολιτικής» η θέσπιση νόμων για την αποτελεσματικότερη προστασία των κοινωνικά και οικονομικά αδυνάτων, των γυναικών, των παιδιών και όλων των συνανθρώπων μας που έχουν τεθεί στο περιθώριο.
Ταυτόχρονα η πολιτική είναι δυνατό να υπηρετήσει την ηθική μέσα από τα ζητήματα ασφάλειας και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα οποία αποτελούν μια μεγάλη πρόκληση για τις σημερινές κοινωνίες και τις ηγεσίες τους. Θέτει τους πάντες ενώπιον πολιτικών, ηθικών και νομικών ευθυνών. Ας θυμόμαστε όλοι πως η Ιστορία έχει αποδείξει ότι έσφαλαν όσοι πίστεψαν πως με βασανισμούς ή εξευτελισμούς ανθρώπων επιτυγχάνεται η ασφάλεια.
Επιπλέον, ένα άλλο σημαντικό θέμα των καιρών μας είναι οι προκλήσεις που θέτουν στην Επιστήμη, το Δίκαιο και τη Βιοηθική, η Γενετική και η Βιοτεχνολογία. Για να αντιμετωπιστούν, απαιτείται ουσιαστική και γόνιμη συνεργασία της Πολιτείας με τους Επιστήμονες και την ίδια την κοινωνία, ώστε τα ηθικά διλήμματα που γεννά η ανάπτυξη της Γενετικής και της Βιοτεχνολογίας να καταστούν αντικείμενο ευρείας δημόσιας συζήτησης, πριν από οποιαδήποτε νομοθετική ρύθμισή τους.
Όπως αντιλαμβάνεστε, το ζήτημα της πολιτικής με την ηθική είναι ευρύτατο και χρειάζεται να επανέρχεται συνεχώς στον δημόσιο διάλογο, ώστε να τροφοδοτείται η σκέψη των Πολιτών.
Κλείνοντας, θέλω να τονίσω ότι πιστεύω βαθιά στον Άνθρωπο και για αυτό είναι ανάγκη να αναζητήσουμε πολιτικές ανθρωποκεντρικές. Διότι μόνο ο Άνθρωπος θα μας δείξει το φως, για να βγούμε επιτέλους ως χώρα από τη δίνη στην οποία εδώ και χρόνια βρισκόμαστε.

* Η Ελένη Σιάση είναι Αντιπρόεδρος του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Ηπείρου.