Aφορμή επανεκτίμησης των «αυτονόητων»…

Σε κανέναν, αναμφίβολα, η κατάσταση εγκλεισμού και αποκλεισμού από την κανονικότητα δεν είναι ευχάριστη και προπαντός εύκολη. Όταν αυτή μάλιστα είναι παρατεταμένη, γίνεται ακόμη πιο επαχθής και ανυπόφορη.

Έτι περαιτέρω δύσκολη την καθιστούν οι γιορτές, όταν μάλιστα συμβαίνει να είναι κορυφαίες, όπως αυτές των ημερών μας. Βρισκόμαστε, πιστεύω, και του εμβολίου θέλοντος, στο τέλος της πολύμηνης σκληρής δοκιμασίας, και παρότι τα αποθέματα

υπομονής μας φυσιολογικά λιγοστεύουν, επειδή ο κίνδυνος δεν εξέλιπε, οφείλουμε να συνεχίσουμε να επιδεικνύουμε- τουλάχιστον η πλειονότητα- υψηλό αίσθημα ατομικής ευθύνης.
Διαπιστωμένου όμως ότι, «ουδέν κακόν αμιγές καλού», μπορούμε μέσα σε αυτές τις συνθήκες εγκλεισμού να αποκομίσουμε για τον εαυτό μας πολλά θετικά στοιχεία. Να επανεκτιμήσουμε ορισμένα, θεωρούμενα αυτονόητα μέσα στην κανονικότητα, πράγματα, τα οποία κάθε άλλο παρά αυτονόητα είναι. Ξεκινώντας από την υγεία, το πολυτιμότερο κατά γενική παραδοχή αγαθό, αυτή η μαγική «μονάδα», σύμφωνα με ένα κινέζικο γνωμικό, που σημασιοδοτεί τα όποια «μηδενικά», δηλαδή αγαθά, της ζωής, ήρθε η πανδημία να μας υπενθυμίσει πως σε καμία περίπτωση δεν είναι αυτονόητη, αν δεν προσέξουμε, πως και η παραμικρή αμέλεια μπορεί να την θέσει σε κίνδυνο.
Όσοι στο διάστημα αυτό τη στερήθηκαν, κατανόησαν απόλυτα την αξία της. Ιδιαίτερα την κατανόησαν όσοι απώλεσαν προσφιλή τους πρόσωπα. Πηγαίνοντας κατόπιν σε έννοιες όπως η συντροφικότητα - συζυγικότητα, η φιλία, η παρέα και η συντροφιά, τα μικρά μεγάλα της ζωής, που η μυλόπετρα της καθημερινότητας με το άγχος του βιοπορισμού, ιδιαίτερα επαχθούς στην εποχή μας εξαιτίας του υπερκαταναλωτικού τρόπου ζωής, συνθλίβει, είναι ευκαιρία να επανανακαλύψουμε την τεράστια αξία τους. Μέσα στην τύρβη της πολυάσχολης και απαιτητικής, γι’ αυτό και ιδιαίτερα αγχώδους, καθημερινότητας, παραμελούμε την αξία ορισμένων πραγμάτων που θεωρούμε αυτονόητα. Οι εργαζόμενοι σύζυγοι παραμελώντας την ανάγκη της επικοινωνίας μεταξύ τους, είχαν την ευκαιρία μέσα στην καραντίνα να την επανανακαλύψουν και να την επανεκτιμήσουν. Το ίδιο και με την ξεχασμένη επικοινωνία με τα παιδιά τους, να ασκήσουν ουσιαστικά τον ρόλο της μητρότητας και της πατρότητας, ρόλοι ο οποίοι δεν εξαντλούνται, όπως εσφαλμένα θεωρούσαν, στην προσπόριση των απαραίτητων για μια εύκολη διαβίωση.
Η παρατηρούμενη μέσα από σχετικές μελέτες αύξηση περιστατικών βίας ανάμεσα σε ορισμένα ζευγάρια, αλλά και σε μέλη της οικογένειας ευρύτερα, υπενθύμισε σε όλους την τεράστια σημασία του αλληλοσεβασμού και της αλληλοκατανόησης. Η καραντίνα μάς υπενθύμισε τη σπουδαιότητα κάποιων ξεθωριασμένων στην υλοκρατούμενη κοινωνία μας εννοιών, όπως τη σχεδόν ξεχασμένη αλληλεγγύη, την ευθύνη- ατομική και συλλογική- τη φιλία, την παρέα και την συντροφικότητα, τις οποίες η στέρηση – ο καλύτερος αξιολογητής κάθε πράγματος- μας επανατοποθέτησε στη σωστή αξιολογική κλίμακα των αξιών της ζωής μας. Τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να επανακατανοήσουν την αξία του παιχνιδιού με τα παιδιά της γειτονιάς τους και τους συμμαθητές τους στο σχολείο. Οι έφηβοι να επαναξιολογήσουν την έννοια της παρέας, αυτό που θεωρείται απλό, το να μπορούν δηλαδή να βγαίνουν έξω με τους φίλους τους.
Οι μεγαλύτεροι να αντιληφθούν την αξία των κοινωνικών συναναστροφών, από την καφετέρια και το καφενείο, ως το τσιπουράδικο και την ταβέρνα. Όλοι, τέλος, να ξανασκεφτούμε τη σημασία της πνευματικότητας για τον άνθρωπο, για τον καθένα μας, αφού παράλληλα με την άλλη τροφή, εξίσου απαραίτητη είναι και η πνευματική. Άλλωστε, σύμφωνα και με την αγιογραφική προτροπή «ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος» (Ματθ. δ, 4). Η ενασχόληση με τον βαθύτερο εαυτό μας, αυτόν που οι ρυθμοί της σημερινής απαιτητικής καθημερινότητας έχει περιθωριοποιήσει, μας οδηγεί στην επανακατανόηση της αναγκαιότητας της αυτοσυνειδησίας και τη συνακόλουθη βελτίωσή μας ως ανθρώπων.
Η επανεκτίμηση της κορυφαίας σωκρατικής προτροπής «γνώθι σαυτόν», γνώρισε δηλαδή τον εαυτό σου, συμπύκνωση της φιλοσοφίας ζωής κάθε ανθρώπου, μπορεί ν’ αποβεί το μεγαλύτερο κέρδος μας από αυτή την πολύμηνη δοκιμασία. Η επανεπαφή, τέλος, με τη βιβλιοθήκη («νοσοκομείο του πνεύματος», σύμφωνα μ’ ένα αιγυπτιακό γνωμικό) και το βιβλίο, που τα υπερσύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα εξόρισαν από τη ζωή μας, ιδίως των νέων, ίσως μας οδηγήσει στην αναθεώρηση της προηγούμενης αρνητικής στάσης απέναντί του επανανακαλύπτοντας την απαράμιλλη γοητεία του, αλλά και την πολλαπλή χρησιμότητά του. Αρκεί, βέβαια, αυτό να μην είναι μία λόγω των συνθηκών παρένθεση. Ας κρατήσουμε από αυτή την πολύμηνη δοκιμασία τα θετικά της, γιατί όπως διαπιστώσαμε υπάρχουν, κι ας θωρακίσουμε τον εαυτό μας από τα πολλά, αναμφίβολα, αρνητικά της, διαφυλάσσοντας έτσι την πνευματική και ψυχική μας υγεία.
Ας επανανακαλύψουμε τον Πίνδαρο: «σκιάς όναρ άνθρωπος, αλλ’ όταν αίγλα διόσδοτος έλθη, λαμπρόν φέγγος έπεστιν ανδρών και μείλιχος αιών», όνειρο της σκιάς ο άνθρωπος, μα όταν ο Δίας στέλνει λάμψη, τότε το λαμπρό φως φτάνει στους ανθρώπους και η ζωή είναι μελιστάλλαχτη». Ο καινούργιος χρόνος που ανέτειλε, όπως κάθε καινούργια αρχή, κυοφορεί τις προσδοκίες για καλύτερες μέρες, τις οποίες ολόψυχα ευχόμαστε, προσωπικά και οικογενειακά, σε κάθε αναγνώστη της στήλης.