Διαφωτιστικά μηνύματα...

Η απόφαση του Δικαστηρίου που έκρινε την υπόθεση της Χρυσής Αυγής και ικανοποίησε σε πολύ μεγάλο ποσοστό το Δημόσιο αίσθημα, έστειλε ταυτόχρονα προς πολλές κατευθύνσεις ένα ηχηρό μήνυμα. Μήνυμα προς την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του τόπου να μην επεμβαίνει σε υποθέσεις της Δικαιοσύνης, μήνυμα προς ορισμένους εκπροσώπους της Δικαιοσύνης -ευτυχώς ελάχιστους- να μην υποχωρούν κατά τις αποφάσεις τους σε καμιά παρέμβαση, από οπουδήποτε αυτή προέρχεται, ιδιαίτερα δε μήνυμα προς εμάς τους πολίτες να συμβάλλουμε με όλες μας τις δυνάμεις, μέσα στα πλαίσια της νομιμότητας στην ομαλή λειτουργία του Κοινοβουλευτικού μας Πολιτεύματος.
Για την τελευταία περίπτωση που αφορά εμάς τους πολίτες υπάρχει ένα διαχρονικό διαφωτιστικό μήνυμα που διατηρεί στο ακέραιο μέχρι σήμερα την επικαιρότητά του. Ξεκινάει από τον Αισχύλο με την προτροπή «Τόλμησον φρονείν», περνάει στον Ρωμαίο ποιητή Οράτιο με την παρόμοια προτροπή «Sapere Aude», που σημαίνει «τόλμα να μαθαίνεις» και καταλήγει στο Γερμανό φιλόσοφο και κορυφαίο εκπρόσωπο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, τον Καντ, που μας υπενθυμίζει στον ορισμό που δίνει για το Διαφωτισμό ότι είναι «η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητά του για την οποία ο ίδιος είναι υπεύθυνος». Αποδίδει την υπευθυνότητα «όχι στην ανεπάρκεια του νου, αλλά στην έλλειψη αποφασιστικότητας και θάρρους να την μεταχειριζόμαστε χωρίς την καθοδήγηση ενός άλλου» και επαναλαμβάνει και αυτός την ίδια προτροπή του Οράτιου να τολμάμε να μαθαίνουμε ποιοι είμαστε και τι πρέπει να κάνουμε.
Με παρόμοιο σκεπτικό κινήθηκε το Ευρωπαϊκό Διαφωτιστικό Κίνημα που άρχισε το 17ο αιώνα, κυριάρχησε τους δυο επόμενους αιώνες και εξακολουθεί, μέσα από τα συγγράμματα βασικών εκπροσώπων του, να στέλνει τα μηνύματά του μέχρι σήμερα.
Βασικός εκπρόσωπος του Διαφωτισμού στη Γαλλία, όπως ξέρουμε, ο Ρουσσώ, ο οποίος στο «Κοινωνικό Συμβόλαιο», αφού αναφέρεται στη γνωστή από τον Αριστοτέλη άποψη για τη διάκριση των εξουσιών -«το βουλευόμενον, το περί τας αρχάς και το δικάζον», σχετικά με τους αντιπροσώπους της νομοθετικής εξουσίας, που και κατά το δικό μας Σύνταγμα «αντιπροσωπεύουν το Λαό και το Έθνος» ο Ρουσσώ θα προσθέσει: «Οι βουλευτές δε είναι μήτε και μπορούν να είναι αντιπρόσωποι του λαού. Είναι εντολοδόχοι του, αυτό μονάχα. Τίποτε δεν μπορούν να αποφασίσουν οριστικά. Κάθε νόμος που δεν τον κύρωσε ο λαός αυτός είναι άκυρος, δεν είναι καν νόμος». Διατυπώνει αυτές τις απόψεις έχοντας υπόψη του την Αγγλία, αυτή η χώρα εκείνη την εποχή είχε Κοινοβουλευτικό Πολίτευμα.
Προσθέτει λοιπόν, για τον αγγλικό λαό τα ακόλουθα: «Ο αγγλικός λαός πιστεύει πως είναι ελεύθερος. Γελιέται πάρα πολύ. Δεν είναι ελεύθερος παρά μόνο όσο γίνονται οι εκλογές των μελών του Κοινοβουλίου. Μόλις οι εκλογές τελειώσουν γίνεται μονομιάς δούλος, δεν αξίζει τίποτε. Τις λίγες στιγμές που είναι ελεύθερος χρησιμοποιεί την ελευθερία του με τέτοιο τρόπο που, στ’ αλήθεια, αξίζει να τη χάσει».
Διάβαζα αυτές τις απόψεις όταν ήμουν φοιτητής και, είναι αλήθεια, τις θεώρησα κάπως παράξενες. Η παραξενιά μου μεγάλωσε όταν, ύστερα από κάμποσα χρόνια, διάβασα το βιβλίο του Κορνήλιου Καστοριάδη με τίτλο «η αρχαία ελληνική δημοκρατία και η σημασία της», στο οποίο, κρίνοντας τις απόψεις του Ρουσσώ για τον αγγλικό λαό, έγραψε: «Στο σημείο αυτό ο Ρουσσώ είναι μάλλον ενδοτικός, διότι, φυσικά, ούτε μια μέρα στα πέντε χρόνια δεν είναι ελεύθερος, διότι οι επιλογές που κάνει αυτή τη μέρα των εκλογών έχουν ήδη καθοριστεί (και πολύ περισσότερο στη σημερινή εποχή) από τα προηγούμενα πέντε χρόνια: από τον εκλογικό νόμο, από τα υπάρχοντα κόμματα, τους υποψήφιους και λοιπά».
Δε χρειάστηκε να περάσει πολύς καιρός για να προσγειωθώ στην τραγική ελληνική πραγματικότητα. Δύο χρόνια πριν διαβάσω τον Καστοριάδη, είχαμε πάει ως Επιτροπή Αγώνα για τα Ηπειρωτικά Κληροδοτήματα στη Μόνιμη Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής -προσέξτε λίγο τον τίτλο γιατί έχει τη σημασία του- καταγγείλαμε ότι εδώ στα Γιάννινα δεν εφαρμόζονται οι θεσμοί που εφαρμόζονται στην υπόλοιπη Ελλάδα σε ό,τι αφορά τα Εθνικά Κληροδοτήματα, ο δε νέος θεσμός -ο νόμος 1473/1984- τον οποίο ομόφωνα ψήφισε η Βουλή και με τον οποίο καταργείται αυτό το αντισυνταγματικό και παράνομο καθεστώς δεν εφαρμόζεται από την κυβέρνηση που στηρίζεται στην πλειοψηφία της Βουλής που ψήφισε το νόμο και δεν εφαρμόζεται γιατί η κυβέρνηση είχε μεν υποσχεθεί στο Λαό την «ΑΛΛΑΓΗ», αλλά, όπως έγραψε ο Παρασκευάς Αυγερινός, «Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΕΛΕΙΩΣΕ ΝΩΡΙΣ».
Ομόφωνο το Πόρισμα της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής με το οποίο ζητούσε από το υπουργείο Οικονομικών (εδώ προσέξτε το μπουρδούκλωμα νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας), να εφαρμόσει το νόμο. Πήγαμε για δεύτερη φορά στην ίδια Επιτροπή της Βουλής, νέο ομόφωνο Πόρισμα πανομοιότυπο με το πρώτο, πήγαμε για τρίτη φορά, αυτή συνέταξε και σχέδιο νόμου με το οποίο καταργούσε το καθεστώς στα Γιάννινα και το έστειλε στο Υπουργείο, αλλά όλα αυτά πήγαν στον κάλαθο των αχρήστων και το καθεστώς ζει και βασιλεύει πάνω στα ερείπια στα οποία το ίδιο έχει οδηγηθεί από κρατική αβελτηρία και δική μας αδιαφορία.
Και το συμπέρασμα; Αυτό στο οποίο καταλήγει ο Ρουσσώ για τους Άγγλους και επαυξάνει ο Καστοριάδης. Και η εξήγηση; Τη δίνει ο ίδιος ο Ρουσσώ με ένα άλλο διαφωτιστικό μήνυμα το οποίο δεν αφορά ούτε τη νομοθετική, ούτε την εκτελεστική εξουσία, αλλά αφορά εμάς τους πολίτες: «Δύο αιτίες συμβάλλουν πάντα στην παραγωγή κάθε ελεύθερης πράξης. Η μια είναι ηθική: η βούληση που αποφασίζει την πράξη. Η άλλη είναι φυσική: η δύναμη που την εκτελεί». Όταν λέει «φυσική» δεν εννοεί τη σωματική που οδηγεί στη βία, αλλά αυτή που πηγάζει από το φυσικό δίκαιο και επιβάλλει τη δικαιοσύνη. Ποια από τις δυο μας λείπει;