Το Λεκανοπέδιο και η ανάγκη αντιπλημμυρικής θωράκισης!

 Σε παλαιότερο δημοσίευμά μου στον «Πρωϊνό Λόγο» («Ποια είναι η θωράκισή μας απέναντι στις πλημμύρες;», 05-02-2015) ανέφερα ότι τα προβλήματα των πλημμυρών δεν τελειώνουν εδώ, αλλά συνεχίζονται και θα εξακολουθούν, ίσως και πιο έντονα σε όλη την Ελλάδα και τον κόσμο. Παραδείγματα εκείνο το διάστημα στη χωρά μας αποτελούσε η Ρόδος, η Αχαΐα, η Αργολίδα, η Κρήτη και αρκετά νησιά μας, πρόσφατα η Μάνδρα, η Εύβοια και σήμερα η Καρδίτσα. Η μεταβολή του κλίματος συνεχίζεται, οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και το ερώτημα παραμένει το ίδιο: Ποια είναι η θωράκιση της χώρας μας στα δύσκολα καιρικά φαινόμενα, ειδικά έναντι της πλημμύρας;

Η Κοινοτική Οδηγία 2007/60/ΕΚ «για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας» υλοποιήθηκε στην χώρα μας; Η προβλεπόμενη διαδικασία διαχείρισης του κινδύνου πλημμυρών, η οποία προβλεπόταν στο πλαίσιο μιας προσέγγισης μακροπρόθεσμου σχεδιασμού, ολοκληρώθηκε; Η εξέλιξη ενός φαινομένου πλημμύρας μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Θα απαντήσω μόνος μου στο ερώτημά μου. Πρώτον, η εκτίμηση των κινδύνων πλημμύρας για τις λεκάνες απορροής ποταμών της χώρας έγινε με τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής και προσδιορίστηκαν οι περιοχές με σοβαρή πιθανότητα πλημμύρας και οι ζώνες δυνητικά υψηλού κινδύνου (μεταξύ αυτών είναι και η περιοχή της Καρδίτσας, στο υδατικό διαμέρισμα της Θεσσαλίας -08). Δεύτερον, στις περιοχές που υφίστανται όντως κίνδυνοι για ζημιές από πλημμύρες εκπονήθηκαν οι χάρτες επικινδυνότητας και οι χάρτες κινδύνων πλημμύρας, στους οποίους αποτυπώνονται οι αρνητικές συνέπειες του φαινομένου (σε πληθυσμό, εγκαταστάσεις, κλπ.). Τρίτον, για τις περιοχές αυτές καταρτίστηκαν τα σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας, που πολύ καθυστερημένα για τη χώρα μας ολοκληρώθηκαν (2017).
Εμείς όμως αναπαυτήκαμε σε αυτές τις μελέτες και από εκεί και πέρα… ο θεός βοηθός! Οι πιο πολλές Περιφέρειες με τους Δήμους της χώρας μας αδράνησαν στην εφαρμογή των μέτρων για τη μείωση της πιθανότητας πλημμύρας και τον περιορισμό των πιθανών της επιπτώσεων. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά, ουδεμία πρόβλεψη, καθώς η ενημέρωση για το προσεχές μετεωρολογικό δελτίο δεν αρκεί, απαιτείται ετοιμότητα (π.χ. μέσω της παροχής οδηγιών στο κοινό σχετικά με το τι πρέπει να κάνει σε περίπτωση πλημμύρας), ειδικά σε περιοχές υψηλού δυνητικού κινδύνου πλημμύρας.
Προκειμένου η περιοχή μας, το Λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, όπου ζει και ο περισσότερος πληθυσμός του Νομού Ιωαννίνων, να μπορέσει να αντιμετωπίσει κάποιο ισχυρό πλημμυρικό φαινόμενο, θα κάνω μία σχετική αναφορά, με συνέχεια παλιότερα δημοσιεύματα μου και με αφορμή τις σχετικές αναφορές στο τελευταίο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Ιωαννιτών.
Σε δημοσίευμά μου στον «Π.Λ.» με θέμα «Πλημμυρικά φαινόμενα στο Λεκανοπέδιο Ιωαννίνων» (2-03-2015), ανέφερα ότι έχουν μεταβληθεί αρκετά δεδομένα στο Λεκανοπέδιο τα τελευταία χρόνια, καθώς, υπήρξε μεγάλη οικιστική ανάπτυξη στην περιοχή και έχουν κατασκευαστεί σημαντικά οδικά δίκτυα (Εγνατία, Ιόνια, Παράκαμψη πόλης Ιωαννίνων).
Επειδή λόγω της πρόσφατης πλημμύρας στην περιοχή της Καρδίτσας, άρχισαν να χτυπούν οι καμπάνες και για την δική μας περιοχή, θέλω να αναφέρω τα εξής:
Για να αντιμετωπίσουμε ένα γενικό «κίνδυνο πλημμύρας» ή να αποτρέψουμε την «επικινδυνότητα πλημμύρας» στο Λεκανοπέδιο Ιωαννίνων πρέπει τα έργα του παλαιού Αρδευτικού Έργου (1965), παρά τις σχετικές παρεμβάσεις καθαρισμού που γίνονται τμηματικά από την Περιφέρειά μας, να μην αφεθούν στην τύχη τους και να συνεχίζεται ανελλιπώς η συντήρησή τους. Με ένα μικρό καθαρισμό το υπάρχον αντιπλημμυρικό έργο απέδειξε ότι μπορεί να δουλέψει. Η ανάγκη όμως να εκπονηθεί μια νέα μελέτη, για τα αποστραγγιστικά έργα της περιοχής μας με βρίσκει σύμφωνο, καθώς απαιτείται μια έρευνα που θα ερευνήσει εάν οι αναφερόμενες μεταβολές με τα οδικά έργα και την υπάρχουσα οικιστική ανάπτυξη, επηρεάζουν την γενική απορροή των νερών του Λεκανοπεδίου μας.
Σε τρίτο δημοσίευμα μου στον «Π.Λ.» («Πώς θα επιτευχθεί η αντιπλημμυρική θωράκιση του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων», 10-09-2016) αναφέρθηκα στην πραγματοποιηθείσα μελέτη από πενταμελή ειδική επιστημονική ομάδα απαρτιζόμενη από Αγρονόμους Τοπογράφους Μηχανικούς του Τ.Ε.Ε. (Τμήματος Ηπείρου). Με την μελέτη αυτή ερευνήθηκε, περιγράφηκε και αξιολογήθηκε, ο υπάρχων τρόπος αποστράγγισης του Λεκανοπεδίου Ιωαννίνων. Εκτιμήθηκε η αποτελεσματικότητά του και η μέχρι σήμερα λειτουργικότητά του, με απώτερο σκοπό να διορθωθούν τυχόν δυσλειτουργίες των υφιστάμενων αποστραγγιστικών έργων ή και να μελετηθεί εκ νέου το σύστημα αποστράγγισης σε περίπτωση ανεπάρκειας και μη ομαλής λειτουργίας του. Τα επιμέρους σημεία που ερευνήθηκαν και παρουσιάζονται στην αναφερόμενη μελέτη θα πρέπει να προσεχθούν ιδιαίτερα στις μελέτες απορροής όμβριων του Λεκανοπέδιου Ιωαννίνων που θα προκύψουν στο μέλλον.
Θα κλείσω με το τέταρτο δημοσίευμα μου στον «Π.Λ.» («Καιρός να «θωρακιστούμε» έναντι της κλιματικής αλλαγής!», 21-11-2017) όπου αναφέρω και πάλι τα εξής: Οι πλημμύρες είναι φυσικά φαινόμενα τα οποία είναι αδύνατον να προληφθούν. Όμως, κατανοήσαμε με τα τελευταία συμβάντα ότι οι πλημμύρες μπορεί και να προκαλέσουν θανάτους, ζημίες στο περιβάλλον και να θέσουν σοβαρά σε κίνδυνο τα περιουσιακά στοιχεία των πολιτών, την οικονομική ανάπτυξη και οικονομικές δραστηριότητες μιας περιοχής. Οφείλουμε να ετοιμαστούμε, για την προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, την αντιμετώπιση των ακραίων καιρικά φαινόμενων της, όπως τις πλημμύρες, ενδυναμώνοντας την αντιπλημμυρική προστασία της χώρας μας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αλλαγή του κλίματος θα συμβάλλει στην αύξηση της πιθανότητας φαινομένων πλημμύρας, λειψυδρίας, ξηρασίας, μεταβολής του κλίματος, με αντίστοιχη αύξηση των αρνητικών τους επιπτώσεων.
Εύχομαι λοιπόν και πάλι η Πολιτεία (Κυβέρνηση - Αποκεντρωμένες Διοικήσεις - Περιφέρειες - Δήμοι) να τα καταφέρουν και να δημιουργήσουν τις αναγκαίες υποδομές, για την αντιμετώπιση των κινδύνων πλημμύρας, να κινηθούν δραστικά με σκοπό την δρομολόγηση αντιπλημμυρικών έργων. Με επαρκώς στελεχωμένα αρμόδια τμήματα, που καλούνται να υλοποιήσουν τα Σχέδια Διαχείρισης, τόσο σε επίπεδο Υπουργείου, Αποκεντρωμένης διοίκησης όσο και σε επίπεδο Περιφέρειας, Δήμων.

* Ο Δημήτρης Μακρής είναι Πολιτικός Μηχανικός Τ.Ε. με ειδίκευση σε έργα υδραυλικής υποδομής και εγγείων βελτιώσεων.