Ακρισία και ταραχή!..

«Όλβιος όστις ιστορίης έσχε μάθησιν» διακήρυξε ο Ευριπίδης, ο οποίος για την εγνωσμένη γνωμολογία του αποκλήθηκε «ο από σκηνής φιλόσοφος».

Στο σχετικό μάλιστα απόσπασμα στο οποίο ανήκει και η παραπάνω φράση επισημαίνει τα οφέλη που θα προκύψουν από αυτή τη μάθηση που κάνει τον άνθρωπο -γνώστη της ιστορίας- ευτυχισμένο εξηγώντας ότι αυτή η ευτυχία του είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων ενεργειών, τις οποίες μάλιστα αποσαφηνίζει με τις φράσεις:
«Μήτε πολιτών επί πημοσύνην, μήτ’εις αδίκους πράξεις ορμών...
τοις δε τοιούτοις ουδέποτ’αισχρών έργων μελέδημα προσίζει».
Αυτό σημαίνει ότι -αυτοί που γνωρίζουν ιστορία- ούτε επιδιώκουν τη συμφορά των συμπολιτών τους, ούτε επιδίδονται σε άδικες πράξεις, και ποτέ δεν υπάρχει σ’ αυτούς φροντίδα για έργα αισχρά. Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις η γνώση της ιστορίας τίθεται στην υπηρεσία των ανθρώπων ως εργαλείο μεταβολής της κοινωνίας και επίτευξης της κοινωνικής προόδου και όχι ως μέσο διαιώνισης μιας νοσηρής πραγματικότητας, με την επανάληψη των λαθών των προηγούμενων εποχών, τα οποία πλήρωσαν οι ίδιες και πληρώνουν και οι μεταγενέστερες. Γιατί συνήθως αυτό το τελευταίο συμβαίνει.
Ας πάρουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα από τη δική μας ιστορία και στη συνέχεια, ας το δούμε κάτω από το πρίσμα της σημερινής ελληνικής πραγματικότητας.
Με τα όσα συνέβησαν μετά τη μάχη της Μαντινείας (362 π.Χ.) στην οποία αντιπαρατάχτηκαν η Θήβα και η Σπάρτη, κλείνει τα «Ελληνικά» του ο Ξενοφών. Νικήτρια αναδείχτηκε η Θήβα, σκοτώθηκε όμως ο συντελεστής της νίκης Επαμεινώνδας, και έτσι άνοιξε ο δρόμος για την κυριαρχία της Μακεδονίας.
Πώς είδαν όμως τα μετά την μάχη οι δυο αντιμαχόμενοι; Ας παρακολουθήσουμε τον Ξενοφώντα στην εξιστόρησή του:
«Τούτων δε πραχθέντων-γράφει-τουναντίον εγεγένητο ού ενόμισαν πάντες άνθρωποι έσεσθαι: αμφότεροι μεν τροπαίον ως νενικηκότες εστήσαντο,αμφότεροι δε ως ηττημένοι τους νεκρούς υποσπόνδους απελάμβανον. Ακρισία δε και ταραχή έτι πλείων ή πρόσθεν εν τη Ελλάδι εγένετο».
Επικράτησαν - λέει ο Ξενοφών-αδυναμία να κρίνουν τα πράγματα με σκέψη κριτική και μαζί μ’ αυτή και αναταραχή μεγαλύτερη από αυτή που συνέβη κατά το παρελθόν στην Ελλάδα.
Αυτό μπορούμε να το καταλάβουμε πλήρως αν θελήσουμε - χωρίς ακρισία και ταραχή, βέβαια-να μεταφερθούμε από την ιστορική πραγματικότητα του 362 π.Χ. στην ελληνική πραγματικότητα, όπως τη ζούμε σήμερα, ιδιαίτερα μετά τις εκλογές της περασμένης χρονιάς. Ας ξεκινήσουμε με ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, με βάση το οποίο μπορούμε να αξιολογήσουμε και όλα τα υπόλοιπα.
Εδώ και χρόνια ταλανίζει τον τόπο η υπόθεση ΝOVARTIS: Πριν από τις εκλογές ακούσαμε τον αρμόδιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς αναπληρωτή υπουργό, ύστερα από σύσκεψη που έγινε στο πρωθυπουργικό μέγαρο, έξω από αυτό, παρουσία του προϊσταμένου του υπουργού, να δηλώνει:
«Πρόκειται για το μεγαλύτερο σκάνδαλο από συστάσεως του Ελληνικού Κράτους».
Και γι’ αυτό το σκάνδαλο, με τις γνωστές συνθήκες, παραπέμφθηκαν, με συγκεκριμένες κατηγορίες στη Δικαιοσύνη, ως υπεύθυνα για το σκάνδαλο δέκα πολιτικά πρόσωπα από το στρατόπεδο της τότε αντιπολίτευσης, για να διερευνηθεί η υπόθεση και να αποδοθούν, αν υπάρχουν, οι ανάλογες ευθύνες. Μετά τις εκλογές το πολιτικό σκηνικό άλλαξε. Οι κατηγορούμενοι πολιτικοί έγιναν κυβέρνηση ή φίλοι της κυβέρνησης, και μαζί με την κυβέρνηση άλλαξε και ο χαρακτηρισμός της υπόθεσης NOVARTIS και «από το μεγαλύτερο σκάνδαλο», μετατράπηκε στη «μεγαλύτερη σκευωρία όλων των εποχών» ως προς τους πολιτικούς. Έτσι ο πρώην υπουργός κατά της διαφθοράς από κατήγορος που ήταν πριν τις εκλογές έγινε κατηγορούμενος, έχει συσταθεί εξεταστική επιτροπή που εξετάζει τα «παραπτώματά» του και αναμένεται έκδοση σχετικού πορίσματος για το αν παραπεμφθεί ή όχι η υπόθεσή του στη Δικαιοσύνη. Πάντως οι δυο πλευρές επιμένουν στις απόψεις τους, προβαίνουν σχεδόν σε καθημερινές δηλώσεις με τις απόψεις τους, με συνέπεια να επικρατεί «ακρισία και ταραχή μείζων ή πρόσθεν τη Ελλάδι» που ρίχνουν βαθιά τη σκιά τους στο δημόσιο βίο της χώρας… Και «το πάντων δεινότατον», όπως θα έλεγε ο Δημοσθένης, η ίδια, και σε ορισμένες περιπτώσεις, χειρότερη «ακρισία και ταραχή» επικρατεί ανάμεσα στους σκληρούς οπαδούς των κομμάτων, οι οποίοι αποδεικνύονται «βασιλικότεροι των βασιλέων», δηλητηριάζουν και δηλητηριάζονται, και επιβεβαιώνουν τον ποιητή Νίκο Γκάτσο που επισήμανε ότι «η σύγχρονη Ελλάδα έγινε από τις εξαιρέσεις της».
Πάντως ούτε ως «σκάνδαλο» τιμωρήθηκε ούτε ως «σκευωρία» πρόκειται να τιμωρηθεί. Και τότε, θα μου πείτε ποιος θα πληρώσει. Το αιώνιο θύμα σ’ αυτόν τον τόπο που είμαστε εμείς-ο Λαός- ο «πάντα ευκολόπιστος και πάντα προδομένος».
Το ίδιο ακριβώς νοσηρό κλίμα επικρατεί και σε άλλα καίρια θέματα του τόπου μας, με αποτέλεσμα να πηγαίνουμε, κάθε τόσο, από το κακό στο χειρότερο και να μην υπάρχει ελπίδα κάποτε να ορθοποδήσουμε.
Και γιατί συμβαίνει αυτό; Προσωπικά πιστεύω πως απάντηση έδωσε, πριν από εφτά χρόνια, ο Μίκης Θεοδωράκης κατά την τελετή υποδοχής του ως επίτιμου μέλους στην Ακαδημία Αθηνών, κατά την οποία, καταχειροκροτούμενος, χωρίς περιστροφές, απαλλαγμένος από «ακρισία και ταραχή» μας έστειλε το μήνυμα: «Πιστεύω - είπε- ότι η Ελευθερία που μας παρέδωσαν οι αγωνιστές του 1821 δεν κατόρθωσε, επί δύο σχεδόν αιώνες να στεφθεί με την απόκτηση της πλήρους Εθνικής Ανεξαρτησίας, μας έχει καταντήσει λαό ανάπηρο και ανίκανο να εκμεταλλευτεί και να αναδείξει όχι μόνο το φυσικό μας πλούτο, αλλά κυρίως τον ανθρώπινο, στους κρίσιμους τομείς της Κοινωνίας και του Πνεύματος». Σκληρή η διαπίστωση, αλλά διαπίστωση!
Και μέσα σ’ αυτό το νοσηρό κλίμα της «ακρισίας και της ταραχής» ετοιμαζόμαστε να γιορτάσουμε τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, χρησιμοποιώντας την ιστορία - πολύ το φοβάμαι - όχι, όπως θα έπρεπε, ως εργαλείο μεταβολής της κοινωνίας και επίτευξης της κοινωνικής προόδου, αλλά, δυστυχώς ως μέσο διαιώνισης μιας νοσηρής πραγματικότητας εξ αιτίας της «ακρισίας και της ταραχής» που μας διακατέχει και που τείνουμε να τη μετατρέψουμε, αν ήδη δεν το έχουμε κάνει, σε μόνιμο εθνικό μας ελάττωμα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται…