ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ: Με την ελπίδα ότι υπάρχει ελπίδα!

Η διαδικασία των πανελληνίων είναι μια ιστορία περίπου 60 χρόνων. Ανά τα χρόνια έγιναν και γίνονται διάφορες τροποποιήσεις, όπως πόσα και ποια μαθήματα θα δίνουν οι υποψήφιοι παλαιότερα με τις δέσμες και προσφάτως με την λεγόμενη Τράπεζα Θεμάτων.

Πολλοί υποστηρίζουν πως πρόκειται για ένα εντελώς αξιοκρατικό σύστημα, καθώς οι ίδιοι θέτουν ως αποκλειστικό παράγοντα της επιτυχίας τις ώρες διαβάσματος αψηφώντας συνήθως παράγοντες ανασταλτικούς της επιτυχίας όπως το άγχος που ταλανίζει τους περισσότερους υποψηφίους σε συνδυασμό

με την πίεση που αισθάνονται οι εν δυνάμει φοιτητές, προκειμένου να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Η υλοποίηση των στόχων δηλαδή των νέων είναι άρρηκτα συνυφασμένη σαφώς με την ικανότητά τους στα μαθήματα της ομάδας προσανατολισμού που έχουν επιλέξει αλλά και με την ικανότητά τους να διαχειριστούν το άγχος και την πίεση που βιώνουν καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς και πολύ περισσότερο κατά την τρίωρη εξέταση του εκάστοτε μαθήματος.
Είναι επιτακτική η ανάγκη να τονίσω πως το παρόν κείμενο δεν αποσκοπεί στην επισήμανση της παθογένειας του εκπαιδευτικού συστήματος. Ωστόσο όντας μία από τους υποψήφιους «πανελληνιομάχους» της τρέχουσας χρονιάς θα ήθελα να καταγράψω τη δική μου εμπειρία των πανελληνίων εν μέσω της πανδημίας που αποτέλεσε έναν ιδιαίτερο παράγοντα για την επίδοσή μας στο τελευταίο τρίμηνο της προετοιμασίας μας.
Η πανδημία μας έφερε όλους αντιμέτωπους με μία νέα τάξη πραγμάτων και επηρέασε τόσο τους επαγγελματίες του ιδιωτικού τομέα όσο και τους μαθητές και σπουδαστές. Ήταν άλλωστε μία εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση για εμάς, τους μαθητές που δίναμε καθημερινά τον αγώνα μας για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της καταστάσεως. Καθίσταται σαφές πως η «εξ αποστάσεως» εκπαίδευση μας προσέφερε ποικίλα οφέλη λόγω της καλύτερης διαχείρισης του χρόνου και του όσο το δυνατόν καλύτερου προγραμματισμού του διαβάσματός μας. Παρόλα όμως τα πλεονεκτήματα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι σκόπιμο να αναφερθούν και κάποιοι ανασταλτικοί παράγοντες που σίγουρα επηρέασαν την πλειονότητα των μαθητών. Η παρακολούθηση διαδικτυακών μαθημάτων ιδιαίτερα στα θετικά μαθήματα όπως τα μαθηματικά, η φυσική, η χημεία και λιγότερο η βιολογία ήταν σαφώς πιο δύσκολη σε σχέση με τα υπόλοιπα μαθήματα, κυρίως λόγω της πρακτικής τους υπόστασης. Επιπρόσθετα η περίοδος της καραντίνας επηρέασε σημαντικά και τον ψυχισμό των νέων που προετοιμάζονταν για τις πανελλαδικές εξετάσεις, καθώς η αβεβαιότητα ως προς τη διεξαγωγή των εξετάσεων ήταν αρκετά έκδηλη. Συγχρόνως, η περικοπή της ύλης ήταν μία απόφαση που εν μέρει μείωσε το άγχος των υποψηφίων, διότι η περίοδος της έξαρσης των κρουσμάτων ήταν μία πολύ σημαντική περίοδος για την προετοιμασία των υποψηφίων αφού τότε άρχιζε- ή είχε ήδη αρχίσει- η επανάληψη της ύλης των πανελλαδικώς εξεταζόμενων μαθημάτων.
Λίγες μέρες μετά τη λήξη των πανελληνίων (τουλάχιστον στο βασικό τους κορμό) καθίσταται επιτακτική η ανάγκη σχολιασμού των θεμάτων από την πλευρά των ίδιων των μαθητών. Είναι γεγονός πως τα φετινά θέματα των πανελλαδικώς εξεταζόμενων μαθημάτων ήταν πιο αυξημένης δυσκολίας σε σχέση με τα περσινά, τουλάχιστον για τα μαθήματα του δικού μου πεδίου για τα οποία μπορώ να έχω άποψη και εικόνα. Αναλυτικότερα, η επιλογή των θεμάτων του μαθήματος της Βιολογίας Προσανατολισμού ήταν τέτοια που απαιτούσε πλήρη κατανόηση και εμβάθυνση στη θεωρία, χωρίς ωστόσο να ζητηθούν κομμάτια της θεωρίας παρά μόνο σε ελάχιστα σημεία που «έπιαναν» ελάχιστες μονάδες. Είναι γνωστό, σύμφωνα φυσικά με τις απόψεις ειδικών επί του θέματος ότι τα φετινά θέματα ήταν δυσκολότερα από τα περσινά και ήταν διαμορφωμένα για τους άριστα προετοιμασμένους μαθητές. Το γεγονός ότι στα ζητούμενα Δ2 και Δ3 υπήρχε διπλή λύση καταδεικνύει το γεγονός πως η επιλογή των θεμάτων δεν έγινε με τη δέουσα προσοχή και επιμέλεια, καθώς αρκετοί μαθητές όντας προβληματισμένοι για τη διπλή λύση των ζητουμένων έχασαν πολύτιμο χρόνο που ενδέχεται να τους στέρησε τη δυνατότητα να ασχοληθούν με τα υπόλοιπα ερωτήματα. Άλλωστε η έκταση των θεμάτων ήταν τέτοια που υπερέβαινε το διαθέσιμο τρίωρο.
Αναφορικά με τα θέματα της Φυσικής Προσανατολισμού καθίσταται σαφές πως τα θέματα δεν ήταν διαβαθμισμένης δυσκολίας, όπως θα έπρεπε. Πιο συγκεκριμένα, το θέμα Β3 σύμφωνα με τις γνώμες καταξιωμένων φυσικών ήταν εφάμιλλης δυσκολίας με ένα ερώτημα που θα έπρεπε να ανήκει στο Δ θέμα, το οποίο προορίζεται να έχει τη μεγαλύτερη σε σχέση με τα υπόλοιπα δυσκολία. Το θέμα αυτό απαιτούσε μεγάλη μαθηματική επεξεργασία και δυσκόλεψε την πλειονότητα των υποψηφίων. Ενδέχεται επιπλέον να τους στέρησε πολύτιμο χρόνο για την ενασχόληση τους με τα θέματα Γ και Δ, η έκταση των οποίων ήταν μεγάλη και απαιτούσε αρκετό χρόνο για την επίλυσή τους.
Τέλος, αναφορικά με τα θέματα της Χημείας Προσανατολισμού καθίσταται εναργές πως ήταν εξαιρετικά αυξημένης δυσκολίας. Σύμφωνα μάλιστα με την κυρία Φιλλένια Σιδέρη, καταξιωμένη χημικό τα θέματα χαρακτηρίζονται από αυθαιρεσία και εξυπνακισμό στην πλάτη της χημείας και των μαθητών. Πιο συγκεκριμένα, η ίδια αναφέρει πως «τα θέματα χαρακτηρίζονται ισοπεδωτικά με εξαιρετικά μικρή διακριτική ικανότητα, καθώς στηρίζονται σε βερμπαλισμό και θα οδηγήσουν μεγάλο μέρος ακόμη και καλά προετοιμασμένων μαθητών και μαθητριών σε πολύ χαμηλές βαθμολογίες, ενώ θα συρρικνώσουν τον αριθμό αυτών που θα αριστεύσουν». Συγχρόνως, όπως αναφέρεται η εξάσκηση σε πολύ δύσκολα θέματα, η ψυχραιμία και η ετοιμότητα αναδείχθηκαν σε καθοριστικούς παράγοντες ενώ υποβαθμίστηκε η γνώση και η κριτική ικανότητα. Ταυτόχρονα, αρκετά ήταν και τα «ελεγχόμενα» θέματα ως προς τη συνάφειά τους με την ύλη, όπως είναι το Α1, το Α5(3), το Β3 και το Δ2.
Κλείνοντας, είναι σκόπιμο να αναφερθεί πως όλα αυτά σε συνδυασμό με την πίεση που βίωσαν οι περισσότεροι μαθητές κατά τη διάρκεια της εξέτασης των συγκεκριμένων μαθημάτων οδήγησε στην επιπρόσθετη όξυνση του άγχους και της πίεσης που διαχρονικά χαρακτηρίζουν την διαδικασία των πανελλαδικών εξετάσεων. Ύστερα από όλα όσα αναφέρθηκαν συνάγεται αβίαστα το συμπέρασμα πως οι επιτροπές θεμάτων θα πρέπει να επιλέγουν θέματα που να χαρακτηρίζονται από διαβαθμισμένη δυσκολία και αναμφίβολα να συνάδουν με το παρεχόμενο επίπεδο γνώσεων των σχολικών εγχειριδίων χωρίς να «εξοντώνουν» τους μαθητές.
Με την ελπίδα ότι υπάρχει ελπίδα…