Η Ε.Ε. απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα…

• Από την Αίγυπτο έως την Ελλάδα κι από την Γαλλία έως το Ισραήλ και την Κύπρο υπάρχει ένα αόρατο νήμα. Είναι εκείνο που συνδέει τις ανησυχίες τους στην Ανατολική Μεσόγειο με την προφανή απόφαση του Ερντογάν να μην υπολογίσει τίποτα στην προσπάθειά του να επεκτείνει την επιρροή της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή, αλλά και την Κεντρική Μεσόγειο.
Την ίδια στιγμή, είναι σαφές ότι στο ΝΑΤΟ υπάρχει δυσλειτουργία, ενώ στο εσωτερικό της Ε.Ε. παρατηρείται μια άβολη ισορροπία ανάμεσα σε όσους αντιλαμβάνονται ότι η συνεργασία με την Τουρκία είναι ένας μονόδρομος και σε εκείνους που επιθυμούν να μπουν όροι στο παιχνίδι.
Έτσι λοιπόν οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο μοιάζουν με παιχνίδι σκάκι, όπου οι φαινομενικά απλές κινήσεις περιπλέκονται από αλληλοσυγκρουόμενες δυναμικές μεταξύ των παικτών, καθώς και μεταξύ διαφόρων δυναμικών εντός των ίδιων των παικτών.
Ο έως πρόσφατα ισχυρότερος παράγοντας στην περιοχή, η Αμερική, για παράδειγμα, δρα με τρόπο αμφίρροπο –ο πρόεδρος Τραμπ ενθαρρύνει τον Ερντογάν και τον προστατεύει, όταν η διπλωματία και οι κρατικές αρχές των ΗΠΑ επιχειρούν να θέσουν όρια στη συμπεριφορά της Τουρκίας.
Η Ρωσία από την άλλη είναι και συνεργάτης και αντίπαλος της Τουρκίας, ενώ οι δύο μαζί επιτυγχάνουν την αποδυνάμωση του περιέργως παθητικού ΝΑΤΟ. Όπως η Ελλάδα αναγκάστηκε να δραστηριοποιηθεί ξαφνικά, έτσι όλες οι χώρες της περιοχής, αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, καλούνται να συνειδητοποιήσουν τους κινδύνους της αδράνειας και του κολλήματος σε πολιτικές που εμποδίζουν συμμαχίες.
Με το «άλμα» στη Λιβύη, η Τουρκία επιχειρεί να εμποδίσει τη συνεργασία Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ - Αιγύπτου και άλλων χωρών και να ενισχύσει την παρουσία της νοτίως της Ελλάδας. Η ουσιαστική τήρηση του διεθνούς εμπάργκο όπλων και μισθοφόρων θα μπορούσε να αποτρέψει τουρκική εμπλοκή, αλλά αυτό δεν συνέβη ποτέ.
Εάν κάθε χώρα και κάθε οργανισμός βρίσκουν λόγους για να κατευνάσουν την Τουρκία, η κατάσταση θα δυσκολέψει περαιτέρω. Για να αποφευχθεί πόλεμος δι' αντιπροσώπων στη Λιβύη και μεγαλύτερη ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο απαιτούνται έντονη διπλωματική κινητικότητα και σαφής εικόνα για το πώς θα επιτευχθεί η ειρηνική διευθέτηση διαφόρων διαφωνιών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η απαίτηση του Ισραήλ για στήριξη για την προσάρτηση της Δυτικής Όχθης θα εμποδίσει τη στενότερη συνεργασία του με αρκετές χώρες, η Αίγυπτος επίσης οφείλει να δείξει σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, ώστε να ξεπεραστεί και αυτό το εμπόδιο.
Κι εδώ προκύπτουν εύλογα τα ερωτήματα: τι θα συμβεί αν μια χώρα της Ε.Ε. υποστεί αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της από κάποιο άλλο κράτος; Υπάρχει τελικά γεωπολιτική αντίληψη ή κάθε πρωτεύουσα αντιμετωπίζει ad hoc τα όποια προβλήματα, ευελπιστώντας σε κάποια γενική στήριξη;
Οι πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου των υπουργών Άμυνας για δημιουργία ενός μηχανισμού συλλογικής άμυνας της Ε.Ε. είναι στη σωστή κατεύθυνση. Δεν φτάνουν όμως. Χρειάζεται και αυτοπεποίθηση για τον ρόλο της Ευρώπης στον 21ο αιώνα.