Ας γκρεμίσουμε τα αγάλματα…

Από αρχαιοτάτων χρόνων οι λαοί στήνουν αγάλματα για να τιμήσουν θεούς ή ανθρώπους, επειδή πιστεύουν ότι η κοινωνία τους γνώρισε μεγάλη βοήθεια από την εύνοιά τους.

Από αυτή την ηθική υποχρέωση η Ήπειρος και ειδικά τα Γιάννενα, έχουν κοσμήσει χώρους κοινόχρηστους με προτομές, μια και έχει χαρακτηριστεί ιστορικά ως «εύανδρος».
Πολύ ορθά ενεργούν οι αιρετοί μας άρχοντες και διάφοροι κοινωνικοί φορείς που αποφασίζουν και τιμάνε συμπολί-

τες με την πλέον ευγενική τιμή της προτομής, αναγνωρίζοντας έτσι την προσφορά τους στον τόπο και εκπληρώνοντας έμπρακτα την απαιτούμενη ευγνωμοσύνη. Στην πόλη μας έλαχαν αυτής της έμπρακτης αναγνώρισης Ευεργέτες, Λόγιοι, Πολιτικοί, Κληρικοί και άλλοι διαλεχτοί Ηπειρώτες.
Αλλά η ηθική υποχρέωση δεν τελειώνει με την προτομή μιας προσωπικότητας. Χρειάζεται στο διηνεκές να γίνεται αναφορά στην προσφορά τους και να επιμελείται του αγάλματος ώστε να ασκεί την ανάλογη συμβολική επίδραση σε κάθε γενιά και εποχή. Δυστυχώς, συχνά παρατηρείται στην πόλη μας και σε άλλες περιοχές οι Αρχές να παραμελούν τις προτομές και να αδιαφορούν παντελώς για τη συντήρησή τους.
Θα περιοριστώ σε δύο επισημάνσεις ώστε να βγάλει ο κάθε αναγνώστης τα συμπεράσματά του. Επισκέφτηκα προ ημερών τα Δολιανά, ένα χωριό που είναι συνυφασμένο με την προσωπική μου ιστορία, αφού εκεί είχε τύχει να περάσω τα μαθητικά μου χρόνια. Και είναι αλήθεια ότι σ’ αυτό το χωριό οφείλω πολλά και γι’ αυτό νιώθω δεμένος ψυχικά μαζί του.
Βρέθηκα έξω από το Γυμνάσιο όπου εδώ και πολλά χρόνια οι Δολιανίτες έστησαν την προτομή του Γ. Γεννάδιου. Με την πράξη τους απέδωσαν την ύψιστη τιμή στον συμπατριώτη τους και φανέρωσαν στην πράξη ότι γνωρίζουν να αποδίδουν την πρέπουσα ευγνωμοσύνη σε έναν άνθρωπο που είχε δίκαια αναγορευτεί στα χρόνια της Επανάστασης στο Ναύπλιο «Σωτήρ της πατρίδος». Από τα Δολιανά ξεκίνησε ορφανό παιδί και αναδείχτηκε σε Μεγάλο Δάσκαλο του Γένους και Ευεργέτη της Ελλάδας στις πιο δύσκολες στιγμές του εθνικού μας βίου. Αρχικά οι Έλληνες της Οδησσού στα 1817 τον όρισαν Δ/ντή στην Ελληνική Εμπορική Σχολή της Οδησσού, το εθνικό καταφύγιο του Ελληνισμού της Διασποράς.
Αυτός οργάνωσε με εντολή του Καποδίστρια το Ορφανοτροφείο της Αίγινας και αργότερα γίνεται Δ/ντής στο 1ο Πειραματικό Γεννάδειο Γυμνάσιο της Αθήνας.
Ο Σύνδεσμος Αποφοίτων της Ζωσιμαίας Σχολής σε βιβλίο τους για τον Ελληνισμό της Ρωσίας σημειώνει: «είχε κλείσει στην ψυχή του την Ελλάδα και είχε θέσει ως στόχο της πολυκύμαντης ζωής την προκοπή και το μεγαλείο της».
Σήμερα η προτομή του στα Δολιανά έχει εγκαταλειφθεί στο χρόνο. Με δυσκολία διακρίνεται η μορφή του και το μαυρισμένο μάρμαρο προκαλεί θλίψη σε κάθε παρατηρητή. Θεωρώ ότι η εγκατάλειψη προσβάλλει την ιστορία των Δολιανών και προκαλεί σκέψεις που δεν ταιριάζουν στο όμορφο χωριό του Πωγωνίου.
Και στα Γιάννενα συμβαίνει κάτι το παρόμοιο. Στο Μώλο, λίγα μέτρα από την Κυρά Φροσύνη, εδώ και χρόνια (1985;) ο Δήμος έστησε το άγαλμα του Πάλλη. Αιτία της απόφασης ήταν το ότι το ίδρυμα «Πάλλη» διέθεσε ένα μεγάλο ποσό χρημάτων για την ανέγερση του Παιδικού Σταθμού στα Λακκώματα. Ουδείς σήμερα μπορεί να αναγνωρίσει τον λόγιο Ευεργέτη και έμπορο που τόσα πρόσφερε στα γράμματα, στο Έθνος και στα Γιάννενα.
Και εδώ στην πόλη μας συμβαίνει και τούτο το παράδοξο: Ο Φιλίππου με το θάνατό του άφησε περιουσία στην πόλη με τον όρο τα όποια χρήματα να τα διαχειρίζεται ο Σύλλογος Αρχαιοφίλων των Ιωαννίνων για τη συντήρηση των Μνημείων. Έχουν εισπραχτεί από ρυμοτόμηση οικοπέδου περίπου 90.000 ευρώ. Παρά τις παρακλήσεις του Συλλόγου και παρά τις εντολές της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ο πρ. Δήμαρχος κ. Μπέγκας δεν είχε συμμορφωθεί.
Θεωρώ ότι η αδιαφορία των αρχόντων και γενικότερα των τοπικών κοινωνιών να φροντίζουν «τα αγάλματα» φανερώνει μια μορφή αχαριστίας και αγνωμοσύνης προς όσους αγωνίστηκαν για να δώσουν. Και τελικά πρόκειται για προσβολή της προσφοράς και της ιστορίας μας. Γιατί τα αγάλματα δεν είναι μάρμαρο άψυχο, αλλά σύμβολο ψυχικής και πατριωτικής ανωτερότητας.
Και αν δεν είμαστε άξιοι να κρατάμε το νήμα της ιστορικής πορείας με ανθρώπους που θυσιάστηκαν για τα εθνικά μας ιδεώδη, τότε ας πάρει κάποιος την πρωτοβουλία να προτείνει «το γκρέμισμα» των αγαλμάτων. Μόνο έτσι θα απαλλαχτούμε από τις Ερινύες της Ιστορίας.