Ένα «οδοιπορικό» στη ζωή και το έργο των Ζωσιμάδων!

Ολοκληρώνονται τον προσεχή Ιούνιο οι έρευνες στα Αρχεία της Μόσχας και του Λιβόρνου, όπου έζησαν και έδρασαν οι Αδελφοί Ζωσιμάδες και όπου, ύστερα από επιτόπιες επισκέψεις μελών του Δ.Σ. του Συνδέσμου Aποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων «Οι Ζωσιμάδες» και συνεργασία με εγχώριους ερευνητές, ήλθε σε φως πλούσιο αρχειακό και μνημειακό υλικό, σχετικό με τη δράση τους και την προσφορά τους, τόσο στην πρώτη όσο και στη δεύτερη πατρίδα τους. Οι έρευνες αυτές ξεκίνησαν το έτος 2000, με επίσκεψη μελών του Δ.Σ. και φίλων του Συνδέσμου μας, στην Οδησσό, στο Κίεβο και στη Νίζνα της σημερινής Ουκρανίας –πόλεις παλιότερα της Αυτοκρατορικής Ρωσίας.

Από τη Νίζνα ξεκίνησαν τρείς από τους έξι Αδελφούς Ζωσιμάδες, δυο δε από αυτούς, ο Αναστάσιος και ο Νικόλαος, έμειναν σ’ αυτή την πόλη ως το τέλος της ζωής τους και εκεί, στο Ορθόδοξο Ελληνικό Νεκροταφείο, βρίσκονται σήμερα οι τάφοι τους. Στη Νίζνα, με πρωτοπόρους τους Ηπειρώτες, ιδρύθηκε η πρώτη Ελληνική Κοινότητα της Ρωσίας, το περίφημο Γραικικό Μαγιστράτο, μια ημιανεξάρτητη Ελληνική Πολιτεία, με Έλληνα Δήμαρχο και με πλούσια προνόμια προς τους Έλληνες, που συνέβαλαν στην πρωτοφανή, για τα χρόνια εκείνα, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της πόλης και της γύρω περιοχής, σε σημείο μάλιστα που στο σημερινό επισκέπτη δίνει την εντύπωση ότι πρόκειται για μια μεγάλη περιφερειακή ελληνική πόλη, και της οποίας οι σημερινοί κάτοικοι μιλάνε για «τους αξιοσέβαστους προγόνους», εννοούν δε με αυτή τη φράση τους Έλληνες, και κατ’ εξοχήν τους Ηπειρώτες, με επικεφαλής τους Ζωσιμάδες.
Εκεί, με τη βοήθεια του Αλέξ. Μορόζωφ, διευθυντή του Ιστορικού Αρχείου του Πανεπιστημίου Νίζνας, πρωτοπρεσβύτερου του Ναού των Αγίων Πάντων, τον οποίο έκτισαν οι Έλληνες, και θερμού φιλέλληνα, εντοπίσαμε και παραλάβαμε το Αρχείο της Ελληνικής Κοινότητας της Νίζνας, ένα μέρος του οποίου αξιοποιήσαμε με τις δυο πρόσφατες εκδόσεις μας -«ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΟΜΠΟΛΗΣ» και «Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΡΩΣIΑΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΘΝΟΣ», το υπόλοιπο δε έχει καταταχθεί και θα αξιοποιηθεί με το νέο Αναμνηστικό Τόμο που ετοιμάζουμε, μαζί με το άλλο πλούσιο υλικό από τα υπόλοιπα μέρη, προς τιμήν των Ζωσιμάδων.
Έχουμε επισκεφθεί όλα τα μέρη στο εξωτερικό και στο εσωτερικό που σχετίζονται με τους Ζωσιμάδες και έχουμε συγκεντρώσει όλο το αρχειακό και μνημειακό υλικό που υπάρχει σ’ αυτά τα μέρη και έχει σχέση όχι μόνο με τους Ζωσιμάδες, αλλά και με τους άλλους Ηπειρώτες Εθνικούς Ευεργέτες και Δασκάλους του Γένους, ούτως ώστε, αν κάποτε στην Ήπειρο, σε τοπικό Δημοτικό επίπεδο ή σε Περιφερειακό επίπεδο, αποφασιστεί να γίνει κάποιο Μουσείο Εθνικών Ευεργετών και Δασκάλων του Γένους, το υλικό αυτό θα προσφερθεί από το Σύνδεσμό μας.
Πλούσιο υλικό π.χ. έχουμε συγκεντρώσει στο Λιβόρνο της Ιταλίας, όπου ιδρύθηκε η πρώτη αξιόλογη Ελληνική Κοινότητα της Δύσης. Στην ίδρυσή της και στην εδραίωσή της πρωτοστάτησαν ο Μιχαήλ και ο Θεοδόσιος Ζωσιμάς, ο πρώτος μάλιστα υπήρξε Πρόεδρος της Κοινότητας, καθώς επίσης και Γενικός Πρόξενος της Ιόνιας Πολιτείας στο Λιβόρνο, με αξιόλογη εθνική δράση που αποδεικνύεται από τις 180 επιστολές του τις οποίες έφερε σε φως ερευνήτρια-μέλος της ερευνητικής ομάδας του Συνδέσμου μας- και οι οποίες αποτελούν μέρος του αρχείου μας και τελούν υπό αξιοποίηση.
Το πιο πλούσιο αρχειακό υλικό όμως που σχετίζεται με τους Ζωσιμάδες βρίσκεται στα Κρατικά Αρχεία της Μόσχας και στο εκεί Αρχείο Εξωτερικής Πολιτικής της Ρωσίας. Το υλικό αυτό ερευνούν επί τρία έτη ελληνορώσοι ερευνητές, μαθητές της Ηπειρωτικής καταγωγής καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Λομονόσωφ κ. Ναταλίας Νικολάου. Σχετικά φωτοαντίγραφα στην αρχαία ρωσική, στη νέα ρωσική και στη νέα ελληνική, αποστέλλονται, σε ψηφιακή μορφή και αποτελούν μέρος του Αρχείου μας. Με τα έγγραφα αυτά φωτίζεται πλήρως η αγαθοεργός δράση των Αδελφών Ζωσιμάδων που έζησαν και έδρασαν στη Μόσχα, του Ζώη και του Θεοδόσιου, προς όφελος της πρώτης και της δεύτερης πατρίδας τους.
Στη Μόσχα επίσης έχουμε εντοπίσει, μέσω της κ. Νικολάου το μοναδικό απόγονο των Ζωσιμάδων, από την αδελφή τους Αλεξάνδρα, για τον οποίο θα γίνει λόγος στον υπό έκδοση Αναμνηστικό Τόμο. Η έρευνα αυτή βρίσκεται προς το τέλος της.
Έτσι, καλώς εχόντων των πραγμάτων, τον ερχόμενο Σεπτέμβριο θα αρχίσει η συγγραφή του Αναμνηστικού Τόμου με τίτλο «ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΩΝ ΖΩΣΙΜΑΔΩΝ», ο οποίος εντάσσεται στη μέχρι τώρα εκδοτική προσπάθεια του Συνδέσμου μας, πιστή στην προγονική παρακαταθήκη ότι «το τιμάν τους αγαθούς πάτριον τη Ελλάδι».
ΣΠΥΡΟΣ ΕΡΓΟΛΑΒΟΣ