Το Εβραϊκό Μουσείο «ξέχασε» τον Μητροπολίτη Σπυρίδωνα!

on .

- Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΚΟΓΚΑ

Στις Αθηναϊκές εφημερίδες της 27.1.2019 διαβάσαμε ότι «το Εβραϊκό Μουσείο τιμά τη μνήμη των καλών Ορθοδόξων Μητροπολιτών που με προσωπικές τους ενέργειες βοήθησαν στη διάσωση Ελλήνων Εβραίων τα χρόνια του ναζιστικού διωγμού. Τιμώμενοι είναι: Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Δαμασκηνός, ο Μητροπολίτης Ζακύνθου Χρυσόστομος, ο Μητροπολίτης Χαλκίδος Γρηγόριος και ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Ιωακείμ…». Η απόφαση αυτή του ΕβραϊκούΜουσείου ασφαλώς αγνοεί τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων, ο οποίος την περίοδο εκείνη των διωγμών Εβραίων αλλά και Ελλήνων, έκανε ό,τι ήταν δυνατόν να κάνει, αλλά και πέραν αυτού.

Ερευνώντας προ ετών στα αρχεία της Μητροπόλεως Ιωαννίνων εντοπίσαμε μερικές χρήσιμες πληροφορίες για την περίπτωση που αναφερόμαστε. Στις αρχές του 1942 μια επιτροπή απόρων Ισραηλιτών, με έγγραφό της προς τον Σπυρίδωνα ζητούσε εναγωνίως βοήθεια, και ο Σπυρίδων -που δεν ξεχώριζε το ποίμνιό του σε Χριστιανούς και Εβραίους- ανταποκρίθηκε αμέσως στο αίτημά τους.
Η επιτροπή αυτή με το υπ' αριθ. 44/22.3.42 έγγραφό της γράφει στον Μητροπολίτη: «Σεβασμιότατε, ευσεβάστως λαμβάνομεν την τιμήν να υποβάλωμεν Υμίν συνημμένως κατάστασιν απόρων ισραηλιτών και να παρακαλέσωμεν όπως διαθέσετε ό,τι Υμείς ηθέλατε εγκρίνει». Το έγγραφο αυτό υπογράφουν ο πρόεδρος Μωυσής Ιωσήφ Καμπελής και ο γραμματεύς Ν. Λεβής. Στην κατάσταση αυτή περιλαμβάνονταν 200 οικογένειες με σύνολο μελών 647. Διαβάζοντας σήμερα τα ονόματα των δυστυχών αυτών συμπατριωτών μας βλέπουμε οικογένειες από 3 μέχρι 7 άτομα. Καταγράφουμε εδώ μερικές πολυμελείς οικογένειες σαν μνημόσυνο, όπως: Αβραάμ Ν. Ντολμάς, Δαυίδ Φρίγκας, Καλές Σαμουήλ, Μίλια Ισαάκ Ισαάκ και υπάρχει και η οικογένεια του Ισαάκ Ιακώβ Τεπελέν με 9 άτομα.
Ο Σπυρίδων ανταποκρίθηκε στο αίτημα των απόρων Ισραηλιτών οι οποίοι με το υπ' αριθ. 61/11.6.42 έγγραφό τους γράφουν και τα εξής: «Διαβιβάζομεν τας θερμοτάτας ευχαριστίας μας και παρακαλούμεν όπως συνεχίσετε το ενδιαφέρον σας για τα 642 άπορα μέλη μας». Αυτά τα 642 άτομα σιτίζονταν καθημερινά από τη Mητρόπολη, μαζί με χιλιάδες χριστιανούς. Και όταν στη διάρκεια της χρονιάς παρουσιάστηκαν εμπόδια στην προμήθεια τροφίμων, για να παρασκευαστούν συσσίτια, η Μητρόπολη χορηγούσε σε κάθε οικογένεια χρήματα ανάλογα με τον αριθμό των μελών της. Αυτά τα χρήματα στους εδώ Ισραηλίτες ο Σπυρίδων δεν τα μοίραζε ο ίδιος ή κάποιος επίτροπος εκκλησιών, αλλά τα έδινε να τα μοιράσει επιτροπή από τον αντιπρόεδρο της Ισραηλιτικής κοινότητας Σαμπεθάι Καμπελή, ο οποίος επέστρεφε τις υπογεγραμμένες αποδείξεις από κάθε οικογένεια.
Όλα τα παραστατικά αυτών των διαδικασιών βρίσκονται στα αρχεία της Μητροπόλεως. Επομένως ο Μητροπολίτης Σπυρίδων έπραξε στο ακέραιο το καθήκον του προς τους πενομένους συμπατριώτες μας Ισραηλίτες. Όταν όμως έγινε γνωστό ότι οι γερμανοί άρχισαν να εκτοπίζουν τους Ισραηλίτες, φρόντισε να έλθει σε επαφή με τον Αρχηγό του ΕΔΕΣ, Στρατηγό Ναπ. Ζέρβα, ώστε οι Ισραηλίτες των Ιωαννίνων -και όχι μόνο- να διευκολυνθούν με κάθε τρόπο ώστε να βγουν όσοι επιθυμούν στα βουνά και να αποφύγουν την εκτόπισή τους. Μάλιστα ο Σπυρίδων υποσχέθηκε κάθε δυνατή διευκόλυνση όσων θα ανέβαιναν στο βουνό σε τρόφιμα στις οικογένειές των, σε χρήματα, για τη μεταφορά τους στα Μάρμαρα -που θα τους περίμεναν τμήματα του ΕΔΕΣ- και κάθε άλλη διευκόλυνση.
Την αποφασιστική συμβολή του Σπυρίδωνα στην έξοδο των Ισραηλιτών στο βουνό, μας την περιγράφει ο Βασίλειος Κραψίτης, στενός φίλος και συνεργάτης του Μητροπολίτου στο «Ημερολόγιό» του (έκδ. 1991). Γράφει λοιπόν ο Κραψίτης: «19.3.1944. Συναντώ στην οδό Λόρδου Βύρωνος το συμπατριώτη μας Λέων Μπακόλα. Είναι φοβισμένος, μου εμπιστεύεται ότι έχουν πληροφορίες για απέλασή τους από τους Γερμανούς. Θέλω να συναντήσουμε το Σπύρο Κωνσταντόπουλο, Εφοριακό, ώστε να μας βοηθήσει να αποφευχθεί ο μεγάλος κίνδυνος. και αυτό το ζητάει ολόκληρη η Ισραηλιτική κοινότητα…
21.3.1944 Φέρνω σε επικοινωνία τον Νασίμ Μπακόλα με τον Σπύρο Κωνσταντόπουλο, οποίος ανέλαβε να προωθήσει μέσα σε δυο μέρες όλους τους Εβραίους στον ΕΔΕΣ… Ο Κωνσταντόπουλος ήταν πρώτος εξάδερφος του Ζέρβα
23.3.1944. Ο Κων/λος με ενημέρωσε ότι, όπως του ανακοίνωσε ο Νασίμ Μπακόλας, αναβάλλουν για λίγο καιρό ακόμα την έξοδό τους στον ΕΔΕΣ.
25.3.1944. Μαύρη ημέρα για την Ισραηλιτική κοινότητα Ιωαννίνων, τα Γιάννινα και όλη την Ελλάδα. Συνελήφθησαν όλοι οι Εβραίοι και με φορτηγά μετακινούνται προς το Δρίσκο».
Ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων, μακαριστός Σπυρίδων, φρόντισε και ενίσχυε σε τρόφιμα και χρήματα τις 200 άπορες οικογένειες με σύνολο μελών 642, ώστε να αποφύγουν τον εξ ασιτίας θάνατο. Φρόντισε να προωθηθούν στο βουνό, αφού συνεννοήθηκε με τον Ζέρβα και υποσχέθηκε την οικονομική αρωγή, τόσο για τις οικογένειές των που θα έμεναν εδώ, όσο και για την τάχιστη μεταφορά τους στα Μάρμαρα, όπου θα τους υποδέχονταν τμήματα του ΕΔΕΣ, αλλά οι ίδιοι οι συμπατριώτες μας Εβραίοι, ανέβαλαν την έξοδό στο βουνό την προτεραία της συλλήψεώς των.
Πρέπει εδώ να αναφέρουμε ότι στις 16 Απριλίου 1943 άνοιξε τις πύλες μια έκθεση με θέμα "Έλληνες Εβραίοι στην Εθνική Αντίσταση", όπου, όπως διαβάζουμε στο ΒΗΜΑ (14.4.2013) μόνο 600 Έλληνες Εβραίοι βγήκαν στο βουνό, από τους 60.000, δηλ, ένα 0,1% για να πολεμήσουν τον Ναζισμό. Και ότι αυτοί οι 600 συμπατριώτες μας Εβραίοι κατάγονταν κυρίως από Θεσσαλονίκη και Θεσσαλία και ήταν εντεταγμένοι σε τμήματα του ΕΛΑΣ, πού δρούσε στις περιοχές αυτές. Στον ΕΔΕΣ δεν κατατάχτηκε ούτε ένας Εβραίος.
Για να τελειώνουμε, πρέπει να πούμε πως, από όσα περιληπτικά αναφέραμε ο Μητροπολίτης Σπυρίδων έπραξε ό,τι μπορούσε στο ακέραιο. Επομένως, το Εβραϊκό Μουσείο με την παραπάνω απόφασή του προέβη σε ανεπίτρεπτη παράλειψη για τον μεγάλο αυτό Δεσπότη.