Ένα νέο μοντέλο ανάδειξης και σωτηρίας της λίμνης...

Με αφορμή την πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος και του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας να δοθεί για έκτη φορά σε διαβούλευση, και ελπίζουμε να είναι και η τελική, το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που αφορά τον χαρακτηρισμό της Λίμνης Παμβώτιδας ως «Περιφερειακό Πάρκο» το οποίο καθορίζει τις χρήσεις γης, τους όρους και τους περιορισμούς δόμησης περιμετρικά της, έχει ανοίξει ένα κύκλος συζητήσεων για την πορεία και το μέλλον της λίμνης.
Παρόλο που είναι ίσως το πιο καίριο ζήτημα της περιοχής μας, λίγο μας είχε απασχολήσει τον προηγούμενο καιρό.
Μήπως όμως ήρθε η ώρα πλέον να την αντιμετωπίσουμε και με μια άλλη σκοπιά σαφώς πιο σύγχρονη και εναρμονισμένη με την πολιτική των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών όπου οι λίμνες τους είναι διάσημες και αποτελούν δυναμικά οικοσυστήματα για την περιοχή; Για να εμβαθύνουμε σε μια τέτοια προοπτική θα πρέπει να εξετάσουμε αναλυτικά τη δική μας περίπτωση και ποιες είναι οι προϋποθέσεις ανάδειξης και προστασίας της.
Όπως είναι πασιφανές, η Λίμνη Παμβώτιδα, η Λίμνη των Θρύλων και των παραδόσεων, είναι πασίγνωστη για την ιστορία της και το ιδιαίτερο φυσικό της κάλλος. Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς, την περίφημη καστροπολιτεία της με τα υπέροχα τζαμιά, την ιστορία της συνδεδεμένη με το θρύλο του Αλή Πασσά, ο οποίος είχε αποτελέσει στην εποχή του επίκεντρο για την Δυτική Ευρώπη, κάτι που είναι έκδηλο από τους διάφορους Ευρωπαίους περιηγητές, και συνετέλεσε στην ανάπτυξη του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, ή για το νησάκι της που είναι ΤΟ μοναδικό κατοικήσιμο σε Λίμνη, το οποίο μάλιστα αποτελεί την τρίτη Μοναστική κοινότητα της χώρας μας.
Αυτό το παρελθόν είναι που μας οδηγεί προς τα πού θέλουμε να δούμε την πορεία της Λίμνης μας και να αντιληφθούμε ότι πρόκειται για ένα σπάνιας αξίας οικοσύστημα σε ένα αστικό τοπίο, το οποίο οφείλουμε να αναδείξουμε και να αναβαθμίσουμε. Και όλα αυτά και περιβαλλοντικά αλλά και χωροταξικά. Αυτός ακριβώς είναι και ο ρόλος του συγκεκριμένου υπό διαβούλευση Προεδρικού Διατάγματος, κάτι που απαιτεί ως αναγκαία τη θεσμοθέτησή του, με ιδιαίτερα όμως αναπτυξιακό όραμα, ώστε να μην επιτρέπεται στον οποιοδήποτε φορέα ή ιδιώτη να προχωρεί σε αλλοπρόσαλλες ενέργειες χωρίς να υπολογίζει το περιβαλλοντικό ισοζύγιο του συνολικού οικοσυστήματος.
Με την πρώτη ματιά, εξετάζοντας τη φιλοσοφία του Προεδρικού Διατάγματος μας εκπλήσσει ιδιαίτερα, μια και θεωρεί την περιοχή της Λίμνης, ως απαγορευτική για ανθρώπινες δραστηριότητες και κυρίως αυτές που αφορούν τον τουρισμό και την αναψυχή και την οδηγεί σε ερημοποίηση. Καιρός είναι να αναλογιστούμε ότι πρόκειται για μια αστική λίμνη με πλούσια βιοποικιλότητα, χαρακτηριστικά τα οποία πρέπει να αναδειχθούν σε τέτοιο σημείο που το ένα να μην είναι επιβαρυντικό για το άλλο.
Μήπως ήρθε η ώρα να εξελίξουμε τις αντιλήψεις μας για τη λίμνη, ώστε να δημιουργηθεί ένα περιβαλλοντικό Πάρκο όπου το ανθρώπινο στοιχείο θα είναι ενεργό και όχι απομονωμένο και θα συμβάλλει στη διατήρηση, την προστασία και ανάδειξη της περιοχής, με τουριστικές και αθλητικές δραστηριότητες, όπως γίνονται σε όλες τις αναπτυγμένες περιοχές της Ευρώπης, χωρίς να θιχτούν καίρια σημεία, της ορνιθοπανίδας της, αλλά και του συνόλου της βιοποικιλότητάς της;
Κάτι που θεωρείται αυτονόητο για την Λίμνη μας είναι η δημιουργία νέων προβλητών και πλωτών πεζογέφυρών, οι οποίες θα αναδείξουν τις ναυταθλητικές δραστηριότητες, είτε αναφερόμαστε σε κωπηλασία, είτε σε ιστιοπλοΐα, στον διάσημο παγκοσμίως, ναυτικό στίβο της Παμβώτιδας. Όπως επίσης και η κυκλοφορία από πολίτες ή επιχειρήσεις τουρισμού και αναψυχής, με τη δημιουργία ενός πεζοδρόμου και ποδηλατόδρομου περιμετρικά της όχθης της λίμνης, για πρόσβαση και στα λιμανάκια των Λογγάδων και του Περάματος ή σε άλλα υπό δημιουργία νέων σημείων πλησίον της Αμφιθέας και της Κατσικάς, καθώς και κίνηση με άλλα πλωτά μέσα που δεν προκαλούν επιβάρυνση του Περιβάλλοντος και τα οποία θα βοηθούν στην ανακυκλοφορία των υδάτων, κάτι που θα συμβάλλει και στον καθαρισμό της Λίμνης.
Δεν πρέπει ποτέ να παραβλέπουμε ότι το ανθρώπινο στοιχείο είναι αυτό που καταστρέφει, αλλά ταυτόχρονα και αυτό που διαφυλάσσει το περιβάλλον. Όταν μάλιστα δίνεται η δυνατότητα να δημιουργηθούν και διάφορα περιβαλλοντικά κέντρα, ή παρατηρητήρια είτε ανοιχτού, είτε κλειστού τύπου περιμετρικά της λίμνης ή και του νησιού, και για τους χειμερινούς μήνες όπου η περιοχή σφύζει από ζωή και αποτελεί πόλο έλξης πλούσιας ορνιθοπανίδας, τα οποία θα ενημερώνουν τους πολίτες για την αξία της διατήρησης της βιοποικιλότητας και της προστασίας της. Επίσης μπορούν να προβλεφθούν και ανοιχτοί χώροι άθλησης ή εκδηλώσεων δίπλα στους άλλους παρόχθιους οικισμούς, οι οποίοι να συνδέονται μεταξύ τους με ήπιες προσβάσεις.
Σημαντικός παράγοντας για τη λειτουργία του συνολικού λιμνιαίου συστήματος είναι και η επίσημη θέσπιση του απολύτου υψομέτρου της Λίμνης, το οποίο επιβάλλεται να διατηρηθεί στη στάθμη των 469,54 μ. Είναι κάτι που εξασφαλίζει την ομαλή λειτουργία των παραλίμνιων περιοχών σε ακραία καιρικά φαινόμενα, αλλά εξασφαλίζει και φαινόμενα ισονομίας, μια και με βάση αυτό το υψόμετρο οριοθετήθηκε όλη η παραλίμνια ζώνη, έτσι ώστε να μην υπάρξουν στο μέλλον αμφισβητήσεις σχετικά με τα όρια που έχουν καθοριστεί
Καίριο ζήτημα τόσο για τη λειτουργία της λίμνης, όσο και για την περιβαλλοντική της αναβάθμιση αποτελεί η διαχείριση του αναχώματος της Αμφιθέας. Αποτελεί αναγκαία συνθήκη η γενικότερη διαχείρισή του μια και η κατασκευή του έχει αποδειχθεί καταστροφική για το όλο οικοσύστημα της Λίμνης και ποτέ δεν απέδωσε τα αναμενόμενα από τον σχεδιασμό του. Επίσης είναι φανερή η απαίτηση εμπλουτισμού της Λίμνης από τα νερά των πηγών Κιόσκι και Σεντίνικου (παράκτιος φυσικός πόρος), που ιστορικά ανήκαν στην υδάτινη επιφάνειά της. Ενώ στην περιοχή της Κατσικάς, εκεί όπου το Ρυθμιστικό Σχέδιο προέβλεπε το οικολογικό Πάρκο, θα ήταν βέλτιστο να αναφερθεί η δυνατότητα κατασκευής Ιππικού Ομίλου ή παράπλευρων δράσεων καθώς και η δυνατότητα κατασκευής γηπέδου γκόλφ, με τα αντίστοιχα βοηθητικά κτίρια, για την ανάπτυξη τουρισμού υψηλού επιπέδου, συμβατό με το φυσικό κάλλος της περιοχής.
Μεγάλης σπουδαιότητας ζήτημα προέκυψε με την περιοχή του Μάτσικα, όπου πρόθεσή μας πρέπει να είναι η ανάδειξή της, καθώς και η σύνδεσή της με το παραλίμνιο μέτωπο που προβλέπεται από το ΣΒΑΑ του Δήμου Ιωαννιτών και να διατηρηθεί η απόσταση των 100 μέτρων από την οριοθέτηση της λίμνης ώστε να επιτραπούν, εκτός αυτής, οικιστικές ή τουριστικές χρήσεις, κατόπιν ειδικής πολεοδόμησης της περιοχής. Επίσης στην περιοχή κάτωθι του Πάρκου Κάτσαρη και εώς την περιοχή της Ανατολής να διατηρηθούν οι υφιστάμενες ισχύουσες αποστάσεις από την οριοθέτηση της Λίμνης και στο υπόλοιπο τμήμα να επιτραπούν χρήσεις τουρισμού και αναψυχής.
Όλα τα παραπάνω συνηγορούν σε ένα νέο μοντέλο αντίληψης για την αναβάθμιση και προστασία της παραλίμνιας περιοχής και του συνολικού οικοσυστήματος, όπου το ανθρώπινο στοιχείο μετατρέπεται σε θεματοφύλακα της προστασίας του περιβάλλοντος και η περιοχή αναδεικνύει όλα τα φυσικά της κάλλη, με ήπιες δράσεις. Σε συνδυασμό με την εφαρμογή των δράσεων που περιγράφονται στο θεσμοθετημένο Master Plan της Περιφέρειας Ηπείρου, θα έχουμε την πλήρη ανάδειξη μιας περιοχής υψηλού φυσικού κάλλους με έμφαση στην ανάπτυξη του τουριστικού στοιχείου, αλλά και στη προστασία του ιδιαίτερα ευαίσθητου οικοσυστήματος, έτσι ώστε να παραδώσουμε μια βιώσιμη Λίμνη Παμβώτιδα στις επόμενες γενιές.
*Ο Ιωάννης Τσίγκρος είναι Πολιτικός Μηχανικός-Επικεφαλής ΔΚΜ Ηπείρου- Μέλος Δ.Ε. του Τ.Ε.Ε./Τ.Η.